Εδουάρδο Γκαλεάνο

[Xenia]

Ήρθε ο Γκαλεάνο. Κάποια κείμενά του είναι προς ανάγνωση παρα κάτω.


Μνήμες και μηνύματα

«Υπάρχουν δύο μνήμες: η ατομική μνήμη που είναι καταδικασμένη σε θάνατο, θα την αλέσουν τα αδυσώπητα δόντια του χρόνου. Και η άλλη μνήμη, η άτρωτη, η αθάνατη: η συλλογική μνήμη»

Όταν έγραφα το Μνήμες Φωτιάς συνάντησα πολλές αγνοημένες μαρτυρίες, πολλές αγνοημένες ιστορίες. Αγνοημένες γιατί προέρχονται από υποτιμημένους πολιτισμούς που παρ’ όλα αυτά είναι τόσο εύγλωττοι και τόσο βαθιοί.

Μία από αυτές τις ιστορίες είναι η πεποίθηση των μαύρων πως υπάρχουν δύο μνήμες. Μία ακόμα από τις αφρικάνικες πολιτιστικές συνεισφορές που εμείς δεν γνωρίζουμε ότι υπάρχουν, αλλά που υπάρχουν. Οι σκλάβοι που μεταφέρθηκαν εδώ σαν κοπάδι, είχαν τους δικούς τους πολιτισμούς, τις δικές τους γλώσσες, τους δικούς τους θεούς, τους δικούς τους τρόπους να αγαπάνε, να μισούνε και να ονειρεύονται. Πίστευαν λοιπόν ότι κάθε ένας από εμάς έχει δύο μνήμες: την ατομική μνήμη, που είναι καταδικασμένη σε θάνατο, όπως καταδικασμένο σε θάνατο είναι και το πρόσωπο που έχουμε όσο ζούμε, το κεφάλι που χρησιμοποιούμε στον κόσμο. Πίστευαν πως αυτή τη μνήμη, την ατομική μνήμη θα την αλέσουν τα αδυσώπητα δόντια του χρόνου και του πάθους και θα απομείνει μονάχα σκόνη. Αλλά, πίστευαν πως υπάρχει και άλλη μνήμη άτρωτη, ανίκητη και αθάνατη: η συλλογική μνήμη. Γράφοντας το «Μνήμες Φωτιάς» ανακάλυψα ότι στο βάθος αυτό που έκανα ήταν να προσπαθώ να ξαναβρώ, για όλους και όχι μόνο για μένα, μια συλλογική μνήμη που θα μου επιτρέψει να επιβιώσω ακόμα και μετά το δικό μου μικρό, ασήμαντο θάνατο.

Μια φορά λοιπόν, σε μια βιβλιοθήκη στη Μαδρίτη, κατέληξα να κάθομαι οχτώ, εννέα ώρες σε μία πολυθρόνα. Γιατί το «Μνήμες Φωτιάς» ήταν μια χαρά για το χέρι, αλλά ήταν ένα βάσανο για τον κώλο, ώρες και ώρες στη βιβλιοθήκη, οχτώ, εννέα ώρες διαβάζοντας ένα απίστευτο βιβλίο, το βιβλίο ενός βολιβιανού παπά που ζούσε με τους ιθαγενείς γκουαρανί οι οποίοι είχαν φτάσει στον νότο της Βολιβίας προς αναζήτηση του επίγειου παραδείσου. Με ενδιέφερε πολύ η εμπειρία των ιθαγενών γκουαρανί ως περιπλανώμενων στην αναζήτηση του παραδείσου. Νομάδες, αναζητητές ενός κόσμου χωρίς κακό και χωρίς θάνατο. Γιατί πιστεύω ότι και όλοι εμείς είμαστε αναζητητές του παραδείσου, θέλουμε να κατεβάσουμε τον ουρανό στη γη και μερικές φορές βιαζόμαστε λιγάκι γι’ αυτό και κάνουμε λάθη, αλλά γιατί όχι, είναι ωραία λάθη, είναι λάθη που γίνονται όταν κάποιος περπατάει αναζητώντας τον παράδεισο στην γη, όπως οι γκουαρανί. Μου φαίνεται ότι εκείνοι αντιπροσωπεύουν αυτό που ψάχνουμε όλοι μας, και γι’ αυτό έκατσα τόσες ώρες διαβάζοντας εκείνο το βιβλίο. Αλλά τελικά αποζημιώθηκα. Συνάντησα αυτό που έψαχνα χωρίς καν να ξέρω τι έψαχνα.

Στη γλώσσα λοιπόν αυτών των ιθαγενών, των ιθαγενών τσιριγουάνο που είναι γκουαρανί εγκατεστημένοι στην Βολιβία αναζητώντας τον παράδεισο, υπήρχε μία μικρή, αποκαλυπτική ιστορία. Αποκαλυπτική για την ευθύνη της τέχνης του να γράφεις.

Στις αρχές του 19ου αιώνα είχαν φτάσει εκεί κάτι φραγκισκανοί παπάδες. Αυτοί οι παπάδες μαζί με τα εφόδια του ταξιδιού κουβαλούσαν και βιβλία. Οι ιθαγενείς τσιριγουάνος δεν είχαν δει ποτέ τους βιβλία. Δεν γνώριζαν τι ήταν το χαρτί γιατί ποτέ δεν το είχαν δει. Κι έτσι δεν είχαν λέξη να το ονομάσουν. Γιατί κάποιος έχει λέξεις για να ονομάσει αυτό που υπάρχει ή για να ονομάσει αυτό που χρειάζεται. Και εκείνοι δεν γνώριζαν ότι το χαρτί υπήρχε, ούτε ήξεραν ότι μπορούσαν να το χρειαστούν. Ρώτησαν λοιπόν τους παπάδες τι ήταν «αυτό» και οι παπάδες τους είπαν ότι «αυτό» είναι ένα πράγμα που χρησιμεύει για να στέλνεις μηνύματα σε φίλους που βρίσκονται μακριά. Και όταν οι ιθαγενείς έμαθαν ότι το χαρτί ήταν ένα πράγμα που χρησίμευε για να στέλνεις μηνύματα στους φίλους που βρίσκονται μακριά αποφάσισαν να το ονομάσουν «δέρμα του θεού». Και αυτό είναι το όνομα που έχει το χαρτί στην τσιριγουανή γλώσσα: δέρμα του θεού. Όταν ανακάλυψα αυτή την ιστορία, συνειδητοποίησα ότι στο βάθος αυτό που κάνει κάποιος γράφοντας είναι ακριβώς αυτό: στέλνει μηνύματα στους φίλους που βρίσκονται μακριά, στους φίλους που κάποιος γνωρίζει και σε χιλιάδες και χιλιάδες φίλους που δεν γνωρίζει αλλά που γίνονται φίλοι, συναντιούνται και κοινωνούν μέσω της μυσταγωγίας της ανάγνωσης. Αυτή η ανακάλυψη ήταν για μένα, ταυτόχρονα, η χαρά και η ευθύνη μου.

[Xenia]

Όσα φέρνει ο άνεμος


Για σαράντα πέντε χρόνια ο Ιρακινός Αχμέτ Τσαλαμπί έφαγε το σκληρό ψωμί της εξορίας. Για να ανακουφίσει τη φτώχεια του, ίδρυσε μία τράπεζα, την Petra Banc, στην Ιορδανία. Όταν η τράπεζα φαλίρισε, ο Τσαλαμπί έφυγε από την Ιορδανία. ʼφησε πίσω του ένα άνοιγμα πεντακοσίων εκατομμυρίων δολαρίων που πέταξαν στους πέντε ανέμους και χιλιάδες χρεοκοπημένους μετόχους.

Το 1992, τα δικαστήρια της Ιορδανίας τον καταδίκασαν, ερήμην, σε 22 χρόνια φυλακή και καταναγκαστικά έργα. Την ίδια χρονιά, ιδρύεται στο Λονδίνο του Εθνικό Ιρακινό Κογκρέσο και ο Τσαλαμπί χειροτονείται αρχηγός της δημοκρατικής αντιπολίτευσης ενάντια στη διεφθαρμένη τυραννία του Σαντάμ Χουσεϊν.

Οι κακόπιστοι, που ποτέ δεν λείπουν, συνωμότησαν εναντίον του τα επόμενα χρόνια και τον κατηγόρησαν ότι σφετερίστηκε μερικά εκατομμύρια δολάρια από τη βοήθεια που η CIA έδινε στο Εθνικό Ιρακινό Κογκρέσο. Σύμφωνα με τις καταγγελίες ο Τσαλαμπί έβαλε στην τσέπη του 4 εκατομμύρια δολάρια. Τίποτα από αυτά δεν εμπόδισε το να είναι ο Τσαλαμπί ο επίλεκτος σύμβουλος των στρατευμάτων που, πρόσφατα, εισέβαλλαν στη χώρα του. Η συνεργασία του έδωσε τη δυνατότητα στους εισβολείς να ψεύδονται με αξιοθαύμαστη ειλικρίνεια πριν, κατά τη διάρκεια και μετά το μακελειό που διέπραξαν στο Ιράκ. Και ο πρόεδρος Μπους βεβαιώθηκε πως είχε διαλέξει καλά. Ο σύμμαχος Τσαλαμπί είχε τις ίδιες συνήθειες με τους άλλους φίλους του προέδρου, αυτούς της επιχείρησης ENRON.

Από το 1958, ο Τσαλαμπί δεν είχε πατήσει το πόδι του στο Ιράκ. Επιτέλους γύρισε. Είναι η αγαπημένη μασκότ των δυνάμεων κατοχής.

Στο Αφγανιστάν, η αγαπημένη μασκότ των στρατευμάτων κατοχής είναι ο Χαμίντ Καρζάι, που υποδύεται τον πρόεδρο. Πριν το Ιράκ, το σημείο του χάρτη που επελέγη προς βομβαρδισμό ήταν το Αφγανιστάν. Έπρεπε να ελευθερωθεί από τις Δυνάμεις του Κακού. Χάρη στην κεραυνοβόλα νίκη των εισβολέων, τώρα υπάρχει ελευθερία. Ελευθερία για τους εμπόρους ναρκωτικών. Σύμφωνα με τους διάφορους εξειδικευμένους οργανισμούς των Ηνωμένων Εθνών και της Ε.Ε, το Αφγανιστάν, μετά την «απελευθέρωσή»του, έχει γίνει ο κύριος παγκόσμιος προμηθευτής οπίου, ηρωϊνης και μορφίνης Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις αυτών των οργανισμών, τον πρώτο χρόνο της απελευθέρωσης η παραγωγή ναρκωτικών πολλαπλασιάστηκε 18 φορές: από 185 τόνους στους 3.400, και τους επόμενους μήνες συνέχισε να αυξάνει. Ως και ο Τόνυ Μπλερ αναγνώρισε, το Γενάρη αυτής της χρονιάς, πως το 90% της ηρωϊνης που καταναλώνεται στη Μεγάλη Βρετανία προέρχεται από το Αφγανιστάν.

Η κυβέρνηση του Καρζάι, που ελέγχει μόνο την πόλη της Καμπούλ, δεν κάνει τίποτα. Από τoύς δεκαέξι υπουργούς, οι δέκα έχουν διαβατήρια ΗΠΑ. Και ο ίδιος ο Καρζάι, που ήταν στέλεχος της βορειοαμερικάνικης πετρελαϊκής εταιρίας Unocal, ζει περιτριγυρισμένος από στρατιώτες του Πεντάγωνου που του υπαγορεύουν διαταγές και επιτηρούν τα βήματα και τον ύπνο του.

Οι εισβολείς θα έμεναν δυο μήνες, έτσι είχε πει ο Καρζάι, αλλά εκεί είναι ακόμα. Έχουν λόγο: οι αδιάφθοροι πολεμιστές στον αγώνα εναντίον των ναρκωτικών στο κόσμο εγκαταστάθηκαν στο Αφγανιστάν για να εγγυηθούν ελεύθερες καλλιέργειες, ανοιχτά σύνορα και ελεύθερο εμπόριο: ναρκωτικών.

Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και η Παγκόσμια Τράπεζα δεν πυροβολούν με σφαίρες. Έχουν άλλα όπλα, εξ ίσου αποτελεσματικά, για να βομβαρδίσουν, να κατακτήσουν και ερειπώσουν χώρες.

Αφού ξεζούμισαν την Αργεντινή, οι δύο διεθνείς οργανισμοί έστειλαν, στις αρχές αυτού του χρόνου, μία ειδική αποστολή για να επιθεωρήσει την οικονομία της και τους εκκρεμείς λογαριασμούς.

Ένα από τα μέλη αυτής της χρηματιστηριακής αστυνομίας, ο Χόρχε Βάκα Καμποδόνικο, θα έλεγχε για φοροδιαφυγή. Είναι ειδικός στο θέμα. Ξέρει πολλά από απάτες γιατί συνηθίζει να τις διαπράττει. Στη χώρα του, στο Περού, έχει εκδοθεί ένταλμα σύλληψης εις βάρος για διάφορα ποινικά αδικήματα. Μόλις προσγειώθηκε στο Μπουένος ʼιρες τον συνέλαβε η Ιντερπόλ.

Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο πλήρωσε την εγγύηση και ξοδεύει ένα κάρο λεφτά σε δικηγόρους για να εμποδίσει την έκδοση του υπαλλήλου του.

Η ΦΙΦΑ που είναι κάτι σαν το ΔΝΤ στο χώρο του ποδοσφαίρου, επαγρυπνεί για τη διαφάνεια του πλέον κερδοφόρου από τα αθλήματα.

Ο Ρικάρντο Τεξέιρα, εκπληρώνει αυτή την ευγενική αποστολή στη Βραζιλία. Έτσι αποφάσισε ο πεθερός του Χοάο Χαβελάνγκε, όταν ήταν ο βασιλιάς της ΦΙΦΑ.

Η Βραζιλία, μια χώρα μαγική, παράγει καταπληκτικούς παίκτες, εκατομμυριούχους προέδρους ομάδων και κατεστραμμένες οικονομικά ομάδες.

Στα τέλη του 2001, μετά από τρία χρόνια δικαστικών ερευνών και 2.400 σελίδες ανακριτικού υλικού, η Γερουσία αποφάσισε να παραπέμψει σε δίκη τον Τεξέιρα και άλλα 26 στελέχη του ποδοσφαιρικού κυκλώματος.

Τότε, ο Χόσεφ Μπλατέρ, που είχε κληρονομήσει το θρόνο της ΦΙΦΑ από τον Χαβελάνγκε, απείλησε με την αποβολή της Βραζιλίας από το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα του 2002, «εάν συνεχίσει να σκαλίζει τέτοια ζητήματα».

Οι αποδείξεις εναντίον του Τεξέιρα περίσσευαν: κακοδιαχείριση, παράνομα δάνεια, ξέπλυμα χρήματος, φοροδιαφυγή, παραποίηση εγγράφων και 21 ακόμα αδικήματα. Έπρεπε να περάσει μερικές ζωές πίσω από τα σίδερα. Δε φυλακίστηκε ούτε μια μέρα. Ο Τεξέιρα εξακολουθεί να είναι το αφεντικό της μπάλας στη χώρα του. Επιπλέον τώρα, κατέχει και ένα πολύ σημαντικό αξίωμα στην ΦΙΦΑ: είναι υπεύθυνος για τη δικαιοσύνη και για καθαρά παιχνίδια στο παγκόσμιο ποδόσφαιρο.

Ο αγώνας που διεξάγεται κάθε χρόνο στην γαλλική πόλη Μονκραμπού, δεν είναι το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Ποδοσφαίρου, αλλά το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Ψευτιάς.

Συναγωνίζονται οι καλύτεροι ψεύτες του ανθρώπινου γένους. Όσοι φιλοδοξούν να κατακτήσουν το στέμμα ορκίζονται πως λένε ψέματα, καθαρά ψέματα και μόνο ψέματα.

Αυτό το άρθρο, που είχε στόχο να αναδείξει την αξία μερικών πιθανών υποψήφιων, δεν αναφέρει το Σίλβιο Μπερλουσκόνι και τον Κάρλος Μένεμ. Αυτοί είναι εκτός συναγωνισμού. Είναι ασυναγώνιστοι. Ποτέ δεν διέτρεξαν τον κίνδυνο να πουν την αλήθεια, όλη την αλήθεια ή έστω ένα μικρό κομματάκι της αλήθειας.

Για να μην πιαστεί στην τσιμπίδα του νόμου, πράγμα λίγο δυσάρεστο, ο Μένεμ τον αγόρασε: αγόρασε το νόμο με τα χρήματα που του περίσσεψαν από το ξεπούλημα της χώρας του. Και ο Μπερλουσκόνι έφτιαξε ένα νόμο για τον εαυτό του: πέταξε στα σκουπίδια τον παλιό νόμο και έφτιαξε έναν καινούργιο κομμένο και ραμμένο στα μέτρα του.

Ο Μπερλουσκόνι εξακολουθεί να κυβερνά.

Τον Μένεμ ο αργεντίνικος λαός τον άφησε χωρίς δουλειά. Αλλά αργά ή γρήγορα θα επανεμφανιστεί, για να προσφέρει τις υπηρεσίες του στην ανθρωπότητα, διευθύνοντας, κάποιο διεθνή οργανισμό ενάντια στη διαφθορά, το εμπόριο ναρκωτικών και το εμπόριο όπλων. Ξέρει πολλά από αυτά.

[Xenia]

Κίνδυνος

Η εξουσία τρωει φόβο. Χωρίς τους δαίμονες που δημιουργεί, θα έχανε κάθε δικαιολογία, κάθε ατιμωρησία . Οι σατανάδες της –ο Μπιν Λάντεν, ο Σαντάμ Χουσεϊν ή οι επόμενοι που θα ‘ρθουν στο προσκήνιο- στην πραγματικότητα δουλεύουν όπως η κότα με τα χρυσά αυγά: μόνο που αυτοί γεννάνε φόβο.

Ο φόβος αφαιρεί και διασπά την προσοχή. Εάν δεν υπήρχε ο φόβος το προφανές θα γινόταν ολοφάνερο: στην πραγματικότητα, η εξουσία κοιτάζεται στον καθρέφτη και μας τρομάζει αφηγούμενη αυτό που βλέπει: τον εαυτό της. Κίνδυνος, κίνδυνος, κραυγάζει ο επικίνδυνος.

Ο πατριωτισμός είναι προνόμιο εκείνων που κυβερνούν. Κι’ όταν το προνόμιο το εξασκούν οι υπήκοοι; Τότε περιορίζεται σε καθαρή τρομοκρατία. Είναι τρομοκρατία και μόνο τρομοκρατία οι απελπισμένες πράξεις αυτοκτονίας των αποδιωγμένων από τη χώρα τους παλαιστινίων, ή οι επιθέσεις εθνικής αντίστασης ενάντια στις δυνάμεις κατοχής στο Ιράκ;

Ο ανάποδος κόσμος ονομάζει ανάποδα και τα πράγματα. Η εξουσία μασκαρεμένη, αρνείται την κοινή λογική. Γιατί αν υπήρχε, έστω και ίχνος κοινής λογικής, δε θα χωρούσε καμιά αμφιβολία πως η σημερινή κυβέρνηση του Ισραήλ εξασκεί τρομοκρατία, την τρομοκρατία του Κράτους και σκορπάει την τρέλα. Όσο αυτή η κυβέρνηση καταβροχθίζει όλο και περισσότερα εδάφη και επιβάλλει όλο και περισσότερες ταπεινώσεις στον παλαιστινιακό λαό, τόσο περισσότερο θα γεννάει εγκληματικές απαντήσεις. Κι αυτές οι επιθέσεις, που σκοτώνουν αθώους, της χρησιμεύουν σαν δικαιολογία για να σκοτώσει ακόμα περισσότερους αθώους και να διαπράξει τις φρικαλεότητες που έχει σχεδιάσει.

Εάν είχε απομείνει στον κόσμο έστω και λίγο από την κοινή λογική θα ήταν αδιανόητο να μπορεί να κάνει ο Αριέλ Σαρόν, απολύτως ατιμώρητος, σαν να ήταν το πιο φυσικό πράγμα στον κόσμο, εκείνο που κάνει: εισβάλλει και ερημώνει ξένα εδάφη. για να θωρακίσει εκείνα που σφετερίζεται κτίζει ένα τείχος που κάνει το τείχος του Βερολίνου, αυτή τη θλιβερή μνήμη, να ωχριά μπροστά του. αναγγέλλει δημόσια ότι θα δολοφονήσει τον Γιασέρ Αραφάτ, έναν αρχηγό Κράτους δημοκρατικά εκλεγμένο από το λαό του. και βομβαρδίζει τη Συρία, ξέροντας ότι οι ΗΠΑ θα θέσουν βέτο, σε οποιαδήποτε καταδικαστική απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας.

Συμβαίνει σ’ αυτόν τον κόσμο η τιμή των χωρών και των ανθρώπων να καθορίζεται στα Χρηματιστήρια. Και η αξία τους εξαρτάται από τη γεωγραφία της εξουσίας.

Πόσοι αθώοι έγιναν κομμάτια στον τελευταίο πόλεμο του Ιράκ; Οι νικητές, απασχολημένοι να ψάχνουν τα όπλα μαζικής καταστροφής που δεν υπήρχαν και δεν υπάρχουν δεν είχαν χρόνο να μετρήσουν τα θύματα τους, ανθρώπους που υπήρχαν και δεν υπάρχουν.

Έτσι δεν έχουμε επίσημα νούμερα. Ωστόσο, οι πιο σοβαροί υπολογισμοί μιλάνε για όχι λιγότερους από εφτά χιλιάδες εφτακόσιους πολίτες νεκρούς, πολλοί απ’ αυτούς παιδιά, γυναίκες και γέροι. Πόσο αξίζουν αυτές οι ζωές; Τι θα είχε συμβεί εάν η επιτιθέμενη χώρα ήταν εκείνη που δεχόταν την επίθεση; Οι βορειοαμερικανοί εάν ήταν θύματα ενός τέτοιου μακελειού θα εξακολουθούσαν να είναι το πρώτο θέμα στα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Τα θύματα του Ιράκ, αντίθετα, δεν αξίζουν τίποτα παραπάνω από σιωπή.

Και, εκτός όλων των άλλων, είναι γνωστό ότι το μοναδικό κίνητρο αυτής της εκ προμελέτης και εν ψυχρώ σφαγής ήταν η ληστεία. Αλλά οι κατ’ επανάληψιν δολοφόνοι εξακολουθούν να λένε ότι έκαναν αυτό που έκαναν για αυτοάμυνα. Και δεν έχουν συλληφθεί, ούτε κι έχουν μετανιώσει. Το έγκλημα δεν πληρώνει: από τις κορυφές της εξουσίας, αυτοί, οι εγκληματίες, απειλούν τον κόσμο με νέους άθλους, προφασιζόμενοι κινδύνους, εφευρίσκοντας εχθρούς, σπέρνοντας τον πανικό.

Ο πρόεδρος Μπους λατρεύει να τσιτάρει την Αποκάλυψη. Ωστόσο θα ‘ταν πιο πρακτικό να τσιτάρει τις ειδήσεις της τηλεόρασης, είναι πιο σύγχρονες και πάνω κάτω λένε το ίδιο. Το τρομακτικό βιβλικό κείμενο, προφητεία περασμένων καιρών, ίσως υπερέβαλλε, ίσως λάθεψε λίγο στα νούμερα, πρέπει όμως να αναγνωρίσουμε πως οι ειδήσεις του σημερινού κόσμου τού μοιάζουν αρκετά. Έλεγε η Αποκάλυψη: «Κοντά στο μεγάλο ποταμό Ευφράτη εξολοθρεύτηκε το ένα τρίτο των ανθρώπων από τη φωτιά, τον καπνό και το θειάφι». Και έλεγε: «Το ένα τρίτο της γης έμεινε καρβουνιασμένο, το ένα τρίτο των δέντρων έμεινε καρβουνιασμένο, το ένα τρίτο της βλάστησης έμεινε καρβουνιασμένο. Το ένα τρίτο των πλασμάτων της θάλασσας βγήκε στη στεριά. Πολύς κόσμος πέθανε από τα δηλητηριασμένα νερά των ποταμών».

Ο συγγραφέας, ο Ιωάννης ή όποιος άλλος ήταν, απέδιδε αυτές τις καταστροφές στη θεϊκή οργή. Δεν είχε ποτέ ακούσει να μιλάνε για τις έξυπνες βόμβες, ούτε για την όξινη βροχή, ούτε για χημικά, ούτε για ραδιενεργή σκόνη. Και δεν μπορούσε να φανταστεί πως η κοινωνία της κατανάλωσης και η τεχνολογίας της καταστροφής θα ήταν πιο τρομερές από την οργή του Θεού.

Βόμβες ενάντια στους ανθρώπους, βόμβες ενάντια στη φύση. Και οι βόμβες του χρήματος; Τι θα ‘ταν ο κόσμος χωρίς τους οικονομικούς πολέμους;

Με πάνω από μισό αιώνα ύπαρξης, η Παγκόσμια Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο έχουν εξολοθρεύσει απείρως περισσότερους ανθρώπους από όλες μαζί τις τρομοκρατικές οργανώσεις που υπήρξαν ή υπάρχουν. Οι δύο οργανισμοί συνεισέφεραν τα μέγιστα για να γίνει ο κόσμος τέτοιος που είναι. Και τώρα αυτός ο κόσμος που βράζει από αγανάκτηση, τρομάζει τους δημιουργούς του.

«Η Παγκόσμια Τράπεζα, απόστολος των ιδιωτικοποιήσεων, περνάει κρίση αξιοπιστίας» σχολιάζει η Wall Street Journal. Σε ένα πρόσφατο δελτίο τύπου η Τράπεζα ανακαλύπτει ότι η ιδιωτικοποίηση των δημοσίων υπηρεσιών και αγαθών που οι υπάλληλοί της επέβαλλαν και εξακολουθούν να επιβάλλουν στις αδύναμες χώρες, δεν είναι ακριβώς το μάνα εξ Ουρανού, κυρίως για τους εγκαταλελειμμένους στην τύχη τους φτωχούς. Θορυβημένη από τις επιπτώσεις της πολιτικής της, η Τράπεζα λεει, τώρα, πως «θα έπρεπε να συμβουλευτούμε τους φτωχούς» και πως οι φτωχοί «θα έπρεπε να ελέγχουν τις ιδιωτικές επενδύσεις», αν και δεν εξηγεί πώς θα μπορούσαν να υλοποιήσουν αυτό το μικρό καθήκον τους οι φτωχοί. Οι φτωχοί ανησυχούν και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, το οποίο έχει περάσει τη ζωή του απομυζώντας τους: ο διευθυντής του Ταμείου, αφού ζύγισε καλά το ζήτημα, αποφάνθηκε: «Είναι απαραίτητο να μειώσουμε τις κοινωνικές ανισότητες». Οι φτωχοί δεν ξέρουν πώς να ευχαριστήσουν για την τόση ευγένεια.

Αυτοί οι οργανισμοί, που ασκούν την οικονομική δικτατορία με απόλυτη τάξη, τίποτα το δημοκρατικό δεν έχουν: Στο Ταμείο, πέντε χώρες αποφασίζουν για όλα. Στην Τράπεζα, εφτά. Οι υπόλοιποι δεν έχουν ούτε μαχαίρι ούτε πεπόνι.

Ούτε και η δικτατορία των αγορών είναι δημοκρατική. Στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου, αν και προβλέπεται από το καταστατικό, ποτέ δεν ψηφίζουν. Η αποικιοκρατική οργάνωση του πλανήτη θα κινδύνευε αν οι φτωχές χώρες, που αποτελούν την συντριπτική πλειοψηφία, μπορούσαν να ψηφίσουν. Αυτές είναι καλεσμένες στο τραπέζι για να φαγωθούν.

Η εθνική αξιοπρέπεια, όπως και η δημόσια ιδιοκτησία, είναι μία μη επικερδής δραστηριότητα, καταδικασμένη να εξαφανισθεί, στον υπανάπτυκτο κόσμο. Αλλά όταν οι αξιοπρέπειες ενώνονται, τότε το τραγούδι αλλάζει. Αυτό συνέβη στο Κανκούν, πρόσφατα, στη Σύνοδο του ΠΟΕ: οι υποτιμημένες χώρες, οι διαψευσμένες, ενώθηκαν σε κοινό μέτωπο, για πρώτη φορά μετά από χρόνια μοναξιάς και φόβου. Και ναυάγησε η σύνοδος, που, κατά το σύνηθες, είχε συγκληθεί για να εξασκήσει η πλειοψηφία το δικαίωμά της στην υποταγή.

Συμβαίνει παντού: φαίνεται πως η εξουσία δεν είναι τόσο δυνατή όσο ισχυρίζεται ότι είναι.

[Xenia]

Το Βολιβιανό Γαϊτανάκι


Μια τρομακτική έκρηξη αερίου. Αυτή ήταν η λαϊκή εξέγερση που συγκλόνισε την Βολιβία και κατέληξε με την παραίτηση του προέδρου Σάντσεζ ντε Λοζάντα που τόσκασε αφήνοντας πίσω του μια εκατόμβη πτωμάτων.


Το αέριο θα τόστελναν στη Καλιφόρνια σε πάρα πολύ χαμηλή τιμή, με αντάλλαγμα κάποια ψίχουλα και θα περνούσε μέσα από χιλιάνικα εδάφη που κάποτε ανήκαν στη Βολιβία. Η εξαγωγή του αερίου από ένα λιμάνι της Χιλής, λειτούργησε όπως το αλάτι στην πληγή μιας χώρας που εδώ και ένα αιώνα ζητάει μάταια μια διέξοδο στη θάλασσα, την οποία είχε χάσει το 1883 κατά τη διάρκεια του πολέμου της με τη Χιλή.

Αλλά ο προορισμός του φυσικού αερίου δεν ήταν ο βασικός λόγος της οργής που ξέσπασε σε όλη τη χώρα. Η αιτία της λαϊκής αγανάκτησης, την οποία η κυβέρνηση ως συνήθως την αντιμετώπισε γεμίζοντας με νεκρούς τους δρόμους, ήταν άλλη. Ο κόσμος ξεσηκώθηκε γιατί αρνιέται να δεχτεί ότι με το αέριο πρέπει να γίνει ότι έγινε και με το ασήμι, τη νιτρική ποτάσα (νίτρο), τον κασσίτερο και όλα τα υπόλοιπα.

Η μνήμη βλάπτει και διδάσκει: οι φυσικοί μη ανανεώσιμοι πόροι φεύγουν μακριά χωρίς να μας χαιρετίσουν και δεν επιστρέφουν ποτέ πια.
Στο μακρινό 1870,στη Βολιβία, κάποιος άγγλος διπλωμάτης είχε μια άσχημη εμπειρία. Ο τότε δικτάτορας Μαριάνο Μελγκαρέχο, του πρόσφερε ένα ποτήρι τσίτσα, ένα αλκοολούχο τοπικό ποτό, ο διπλωμάτης τον ευχαρίστησε αλλά του είπε ότι προτιμάει τη σοκολάτα. Τότε ο Μελγκαρέχο με την παροιμιώδη του ευγένεια, τον υποχρέωσε να πιει μια τεράστια κανάτα γεμάτη σοκολάτα και στη συνέχεια τον υποχρέωσε να καβαλήσει ανάποδα ένα γάιδαρο και να κάνει το γύρω της Λα Παζ.
Όταν τα μαντάτα έφτασαν στ' αυτιά της βασίλισσας Βικτωριας, στο Λονδίνο, αυτή διέταξε να της φέρουν ένα παγκόσμιο χάρτη, έγραψε με μια κιμωλία ένα σταυρό πάνω στη Βολιβία και έβγαλε την απόφαση της: « Η Βολιβία δεν υπάρχει».


Αυτή την ιστορία την έχω ακούσει αμέτρητες φορές. Έγιναν η δεν έγιναν έτσι τα πράγματα; Ίσως ναι, ίσως όχι. Αλλά αυτή η φράση που αποδίδεται στην αυτοκρατορική αδιαλλαξία μπορούμε και να την εννοήσουμε και σαν μια σύνθεση της ταραγμένης ιστορίας του βολιβιανού λαού.



Η τραγωδία επαναλαμβάνεται, ο τροχός γυρίζει ξανά και ξανά: εδώ και πέντε αιώνες τα αμύθητα πλούτη της Βολιβίας είναι η δυστυχία των βολιβιανών που είναι και οι φτωχότεροι της Νοτίου Αμερικής. «Η Βολιβία δεν υπάρχει» :δεν υπάρχει για τα παιδιά της. Την εποχή της αποικιοκρατίας, για περισσότερο από δύο αιώνες, το ασήμι του Ποτοζί ήταν ο κυριότερος αιμοδότης της ανάπτυξης του ευρωπαϊκού καπιταλισμού. Έλεγαν: «Αξίζει ένα Ποτοζί» και εννοούσαν ότι ήταν ανεκτίμητο. Στα μέσα του 16ου αιώνα η πιο μεγάλη πόλη, η πιο ακριβή και η πιο σπάταλη σε όλο τον κόσμο, φτιάχτηκε και μεγάλωσε στους πρόποδες του βουνού απ’όπου που έβγαζαν το ασήμι. Αυτό το βουνό, το λεγόμενο Τσέρο Ρίκο, καταβρόχθιζε ιθαγενείς. «Στους δρόμους υπήρχε μια τέτοια κοσμοπλημμύρα που νόμιζες ότι όλη η Χώρα μετακόμιζε», έγραφε ένας πλούσιος ιδιοκτήτης ορυχείου του Ποτοζί: τα χωριά άδειαζαν από τους άντρες και απ’όλα τα σημεία του ορίζοντα άνθρωποι περπατούσαν σαν υπνωτισμένοι προς την τρύπα που οδηγούσε στις γαλαρίες.
Έξω, θερμοκρασίες πολύ κάτω από το μηδέν. Μέσα, η ίδια η κόλαση. Απ’τους δέκα που έμπαιναν, μόνο οι τρεις έβγαιναν ζωντανοί.
Αλλά οι καταδικασμένοι στα ορυχεία, που δεν είχαν και πολύ ζωή, ήταν αυτοί που έφτιαχναν τα πλούτη των φλαμανδών, των γενοβέζων, των γερμανών, τραπεζιτών, των πιστωτών του ισπανικού στέμματος και ήταν αυτοί οι ιθαγενείς που έκαναν δυνατή τη συσσώρευση κεφαλαίων που έκανε την Ευρώπη αυτό που είναι σήμερα.


Απ’όλα αυτά τι έμεινε στη Βολιβία; Έμεινε ένα ξεκοιλιασμένο βουνό, ένας απίστευτα μεγάλος αριθμός νεκρών ιθαγενών από τις κακουχίες και ορισμένα μέγαρα που τα κατοικούν φαντάσματα.

Το 19ο αιώνα, όταν η Βολιβία νικήθηκε στο λεγόμενο πόλεμο του Ειρηνικού, δεν έχασε μόνο τη μόνη της διέξοδο στη θάλασσα και αποκλείστηκε στη καρδιά της Νοτίου Αμερικής, έχασε και το νίτρο.
Σύμφωνα με την επίσημη ιστορική εκδοχή, που είναι και ιστορία των πολέμων, μπορεί η Χιλή να νίκησε σε εκείνο τον πόλεμο η πραγματική όμως ιστορία αναφέρει ότι ο πιο κερδισμένος ήταν ο άγγλος επιχειρηματίας Τόμας Νορθ. Χωρίς να ρίξει ούτε τουφεκιά, χωρίς να ξοδέψει ούτε μια δεκάρα, ο Νορθ έγινε ιδιοκτήτης εδαφών που ανήκαν στη Βολιβία και το Περού και έγινε ο βασιλιάς του νίτρου, του πολυτιμότερου -για εκείνη την εποχή- λιπάσματος και τόσο απαραίτητου στα κουρασμένα ευρωπαϊκά χώματα


Τον 20ο αιώνα η Βολιβία υπήρξε ο κυριότερος προμηθευτής της παγκόσμιας αγοράς, σε κασσίτερο. Τα τσίγκινα κουτιά κονσέρβας που τόσο διάσημο έκαναν τον ʼντυ Γουόρχολ, ερχόντουσαν από τα ορυχεία που παρήγαγαν κασσίτερο και χήρες.Στα βάθη των στοών η τρομερή σκόνη πυρίτιου σκότωνε με ασφυξία.Τα πνευμόνια των εργατών σάπιζαν για να μπορεί ο κόσμος να καταναλώνει φτηνό κασσίτερο.

Κατά το 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο, η Βολιβία συνέβαλλε στον αντιφασιστικό αγώνα, πουλώντας το μετάλλευμα της σε τιμή 10 φορές μικρότερη από την ήδη χαμηλή τιμή πώλησης του. Τα εργατικά μεροκάματα έπεσαν στο μηδέν, ξέσπασαν απεργίες και τα πολυβόλα ξέρασαν φωτιά. Ο Σιμόν Πατίνιο, ο πλουσιότερος επιχειρηματίας και αφεντικό όλης της Χώρας, δεν χρειάστηκε να ξοδευτεί σε αποζημιώσεις γιατί ο θάνατος από σφαίρα πολυβόλου δεν θεωρείται εργατικό ατύχημα.

Εκείνη την εποχή, για τα εισοδήματα του, ο ντον Σιμόν πλήρωνε 50 δολάρια το χρόνο στην εφορία αλλά πλήρωνε πολύ περισσότερα στον πρόεδρο του έθνους και την κυβέρνηση του.

Ήταν ένας πάμπτωχος που τον είχε ερωτευθεί η θεά Τύχη. Τα εγγόνια του μπήκαν στο τημ της ευρωπαϊκής αριστοκρατίας, παντρεύτηκαν γόνους καλών οικογενειών, κόμητες, μαρκήσιους, μέλη βασιλικών οίκων.


Όταν η επανάσταση του 1952 έβαλε στην άκρη τον Πατίνιο και εθνικοποίησε τον κασσίτερο, το μετάλλευμα ήταν πλέον ελάχιστο. Μετά από μισό σχεδόν αιώνα υπερεντατικής εκμετάλλευσης για να εξυπηρετηθεί η παγκόσμια αγορά.

Πριν από από εκατό χρόνια περίπου, ο ιστορικός Γκαμπριέλ Ρενέ Μορένο ανακάλυψε ότι οι βολιβιανοί «έχαναν νοητικά». Είχε ζυγίσει τον εγκέφαλο ενός ιθαγενή και ενός μιγάδα και είχε διαπιστώσει ότι ζύγιζαν πέντε, εφτά ως και δέκα ουγκιές λιγότερο από τον εγκέφαλο του λευκού.


Τα χρόνια πέρασαν και η ανύπαρκτη Χώρα εξακολουθεί να είναι άρρωστη από το ρατσισμό. Πάντως, μια Χώρα που θέλει να υπάρχει, μια Χώρα όπου η πλειοψηφία της αποτελείται από ιθαγενείς που δεν ντρέπονται να είναι ό,τι είναι, δεν φτύνει στον καθρέφτη.


Αυτή η Βολιβία, που τόσο κουράστηκε για να πλουταίνει τους άλλους, αυτή είναι η πραγματική Χώρα. Η ιστορία της είναι πλούσια από ήττες και προδοσίες, αλλά και με θαύματα που μπορούν και κάνουν οι περιφρονημένοι όταν παύουν να περιφρονούν τον ίδιο ους τον εαυτό και όταν σταματάνε τις μεταξύ τους φιλονικίες.




Εκπληκτικά γεγονότα, ιδιαίτερης ζωντάνιας, συμβαίνουν αυτό το διάστημα, χωρίς να θέλουμε να επεκταθούμε περισσότερο. Το έτος 2000 συνέβη κάτι μοναδικό σε ολόκληρο τον κόσμο: ο κόσμος από-ιδιωτικοποίησε το νερό. Ο αποκαλούμενος «πόλεμος για το νερό» ξέσπασε στην Κοτσαμπάμπα. Οι χωρικοί από τις κοιλάδες έφτασαν στις πόλεις και τις απέκλεισαν, οι πόλεις οι ίδιες ξεσηκώθηκαν. Τους απάντησαν με σφαίρες και δακρυγόνα, η κυβέρνηση κήρυξε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης, αλλά η συλλογική εξέγερση επεκτάθηκε, ασυγκράτητη μέχρις ότου, στην τελική σύγκρουση, ξαναπήραν το νερό από τα χέρια της Μπεχτέλ και ο κόσμος μπόρεσε και πάλι να πλύνει το σώμα του και να ποτίσει τις καλλιέργειες του.(Τώρα, την εταιρεία Μπεχτέλ, που έχει έδρα της την Καλιφόρνια, την παρηγορεί ο Μπους, χαρίζοντας της συμβόλαια δισεκατομμυρίων στο Ιράκ).



Λίγους μήνες πριν, μια άλλη λαϊκή έκρηξη σε όλη τη Βολιβία νίκησε ούτε λίγο ούτε πολύ το ίδιο το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Το ΔΝΤ εκδικήθηκε με τη δολοφονία πάνω από τριάντα ανθρώπων από τα λεγόμενα όργανα της τάξης, ο κόσμος όμως τελικά νίκησε: η κυβέρνηση δεν κατάφερε παρά να ακυρώσει τη φορολογία στους μισθούς που είχε διατάξει το ΔΝΤ.



Σειρά τώρα έχει το φυσικό αέριο. Η Βολιβία διαθέτει πλούσια αποθέματα φυσικού αερίου. Ο Σάντσεζ ντε Λοζάντα είχε ονομάσει κεφαλαιοποίηση την ιδιωτικοποίηση, η Χώρα ,όμως, που θέλει να υπάρχει, τώρα απέδειξε ότι διαθέτει καλή μνήμη. Πάλι, αυτή η παλιά ιστορία του πλούτου που εξαφανίζεται στα χέρια άλλων; «Το αέριο είναι δικό μας», έγραφαν τα πανό στις διαδηλώσεις.
Ο κόσμος απαιτούσε και εξακολουθεί να απαιτεί, να εξυπηρετήσει το αέριο τους ίδιους τους βολιβιανούς και να μην υποστεί για μια ακόμα φορά η Βολιβία, την δικτατορία του υπεδάφους της.


Το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση, που τόσο το επικαλούνται και τόσο λίγο το σέβονται ξεκινάει ακριβώς από εκεί.


Η λαϊκή ανυπακοή έφερε χασούρα στην πολυεθνική Πασίφικ LNG, σε κοινοπραξία με την Ρεπσόλ,την Μπρίτιζ Gs και την Παναμέρικαν Gas, συνέταιρο της Ένρον, την διάσημη για τις γνωστές συνήθειες της.Απ’ότι φαίνεται, της πολυεθνικής θα της μείνει τελικά μόνο η διάθεση να κερδίσει για κάθε επενδυόμενο δολάριο, δέκα δολάρια και τίποτα άλλο.


Από τη μεριά του, ο φυγάς Σάντσεζ ντε Λοζάντα έχασε μόνο την προεδρία. Δεν έχασε βέβαια τον ύπνο του. Τη συνείδηση του τη βαραίνει η δολοφονία τουλάχιστον 80 διαδηλωτών, αυτή όμως δεν ήταν η πρώτη σφαγή που είχε διατάξει και αυτός ο σημαιοφόρος του εκσυγχρονισμού δεν αισθάνεται τύψεις για κάτι που δεν βγάζει κέρδος. Σε τελευταία ανάλυση, αυτός μιλάει και σκέφτεται στα αγγλικά, όχι τα αγγλικά του Σαίξπηρ, αλλά τα αγγλικά του Μπους.

[Xenia]

πόλεμος

Θα γίνω περίεργος. Στα μισά του προηγούμενου χρόνου, ενώ αυτός ο πόλεμος ήταν επιβεβλημένος, ο George W. Bush ανακοίνωσε ότι "πρέπει να είμαστε έτοιμοι να επιτεθούμε σε οποιαδήποτε σκοτεινή γωνιά του κόσμου". Το Ιράκ είναι, λοιπόν, μια σκοτεινή γωνιά του πλανήτη. Νομίζει ο Bush ότι ο πολιτισμός γεννήθηκε στο Τέξας και ότι οι συμπατριώτες του ανακάλυψαν την γραφή; Δεν άκουσε ποτέ να μιλάνε για τη βιβλιοθήκη της Νινευή, ούτε για τον πύργο της Βαβέλ, ούτε για τους κρεμαστούς κήπους της Βαβυλώνας; Δεν άκουσε ούτε ακόμα τα παραμύθια για τις χίλιες και μία νύχτες της Βαγδάτης;

***

Ποιός τον επέλεξε προέδρο του πλανήτη; Εμένα, κανείς δεν μου είπε να ψηφίσω σε αυτές τις εκλογές. Σε εσάς; Εκλέξαμε ένα πρόεδρο κουφό; Έναν άντρα ανίκανο να ακούσει κάτι περισσότερο από τον ήχο της φωνής του; Κουφό μπροστά στο αδιάκοπο ξέσπασμα εκατομυρίων και εκατομυρίων φωνών που στους δρόμους του κόσμου διακηρύσσουν την ειρήνη αντί του πολέμο; Ούτε ακόμα έγινε ικανός να ακούσει την τρυφερή συμβουλή του Gunter Grass, του γερμανού συγγραφέα, που κατάλαβε ότι ο Bush έχει ανάγκη να παρουσιάσει κάτι σημαντικό στον πατέρα του, και του πρότεινε να συμβουλευτεί ένα ψυχαναλυτή αντί να βομβαρδίσει το Ιράκ.

***

Το 1898, ο πρόεδρος William McKinley ανακοίνωσε ότι ο θεός του έδωσε την εντολή να καταλάβει τα νησιά Φιλιπίνες, για να εκπολιτήσει και να εκχριστιανοποιήσει τους κατοίκους τους. Ο McKinley είπε ότι μίλησε με τον θεό καθώς περπατούσε, τα μεσάνυχτα, στους διαδρόμους του Λευκού Οίκου. Περισσότερο από έναν αιώνα μετά, ο πρόεδρος Bush διαβεβαιώνει ότι ο θεός είναι στο πλευρό του για την κατάκτηση του Ιράκ. Τι ώρα και σε ποιό μέρος έλαβε το θεϊκό λόγο; Και γιατί ο θεός έδωσε εντολές τόσο αντιφατικές στον Bush και στον Πάπα της Ρώμης;

***

Εξήγγειλε τον πόλεμο στο όνομα της παγκόσμιας κοινότητας, που έχει μπουχτίσει από πολέμους. Και, καθώς είναι το έθιμο, ανακοίνωσε τον πόλεμο στο όνομα της ειρήνης. Δεν είναι για το πετρέλαιο, λένε. Αλλά αν το Ιράκ παρήγαγε ραπανάκια αντί για πετρέλαιο, ποιός θα σκεφτόταν να εισβάλλει σε αυτή την χώρα; Ο Bush, o Dick Cheney και η γλυκιά Condoleezza Rice, αποκήρυξαν στα αλήθεια τις δουλειές τους στη βιομηχανία του πετρελαίου; Γιατί αυτή η μανία του Toni Blair ενάντια στον ιρακινό δικτάτορα; Μην είναι γιατί πριν 30 χρόνια ο Saddam Hussein εθνικοποίησε την βρετανική εταιρεία Irak Petroleum; Πόσα πηγάδια περιμένει να πάρει ο Jose Maria Aznar στην επόμενη μοιρασιά; Η κοινωνία της κατανάλωσης, μεθυσμένη από το πετρέλαιο, έχει πανικοβληθεί από το σύνδρομο της επιμονής. Στο Ιράκ, το μαύρο ελιξήριο είναι του μικρότερου κόστους και, ίσως, το πιο σημαντικό. Σε μια ειρηνική διαδήλωση, στη Νέα Υόρκη, μια πικέτα ρωτούσε : "Γιατί το δικό μας πετρέλαιο είναι κάτω από τη δική τους άμμο;"

***

Οι Ηνωμένες Πολιτείες ανακοίνωσαν μια μεγάλη στρατιωτική κατοχή, μετά την νίκη. Οι στρατηγοί ανέλαβαν την ευθύνη να εγκαθιδρύσουν την δημοκρατία στο Ιράκ. Θα είναι μια δημοκρατία ίδια με αυτή που δώρισαν στην Αϊτή, στην Δομινικανή Δημοκρατία ή στην Νικαράουα; Κατέλαβαν την Αϊτή για 19 χρόνια θεμελίωσαν μια στρατιωτική εξουσία που κατέληξε στην δικτατορία του Francoise Duvalier. Κατέλαβαν την Δομινικανή Δημοκρατία για 9 χρόνια και θεμελίωσαν την δικτατορία του Rafael Leonidas Trujillo. Κατέλαβαν την Νικαράγουα για 21 χρόνια και θεμελίωσαν την δικτατορία της οικογένειας Somoza.

***

Η δυναστεία των Somoza, της οποίας οι πεζοναύτες ανέβηκαν στο θρόνο, κράτησε μισό αιώνα, μέχρι που το 1979 σαρώθηκε από την λαική οργή. Τότε, ο πρόεδρος Ronald Reagan καβάλησε το άλογο και έσπευσε να σώσει τη χώρα του που απειλούνταν από την σαντινίστικη επανάσταση. Η Νικαράγουα, φτωχή μεταξύ φτωχών, είχε, συνολικά, πέντε ασανσέρ και μια μηχανική σκάλα, που δεν λειτουργούσε. Αλλά ο Reagan ανακοίνωσε ότι η Νικαράουα είναι ένας κίνδυνος, κι ενώ αυτός μιλούσε, η τηλεόραση έδειχνε ένα χάρτη των Ηνωμένων Πολιτειών μαρκαρισμένο με κόκκινο από τον νότο, για να εξηγήσει την επικείμενη εισβολή. Ο πρόεδρος Bush, αντέγραψε τις διαμάχες που σπέρνουν τον πανικό; Ο Bush λέει Ιράκ όπου ο Reagan έλεγε Νικαράγουα;

***

Τίτλοι των εφημερίδων, τις μέρες πριν τον πόλεμο : "Οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι έτοιμες να αντέξουν την επίθεση". Ρεκόρ πωλήσεων μονωτικών ταινιών, αντιασφυξιογόνων μασκών, χαπιών κατά της ακτινοβολίας...Γιατί φοβάται περισσότερο ο εκτελεστής από το θύμα; Μόνο από το κλίμα ομαδικής υστερίας; Ή τρέμει γιατί προαισθάνεται τις συνέπειες των πράξεων του; Κι αν το ιρακινό πετρέλαιο βάλει φωτιά στον κόσμο; Δεν θα είναι αυτός ο πόλεμος η καλύτερη βιταμίνη που χρειάζεται η διεθνής τρομοκρατία;

***

Μας λένε ότι ο Saddam Hussein θρέφει τους φανατικούς της Αλ Κάιντα. Ενα άνδρο κορακιών για να τους βγάλουν τα μάτια; Οι ισλαμικοί φονταμενταλιστές το μισούν. Είναι σατανική μια χώρα όπου βλέπουν ταινίες του Χόλυγουντ, πολλά κολέγια διδάσκουν αγγλικά, η πλειοψηφία των μουσουλμάνων δεν εμποδίζει τους χριστιανούς να περπατούν με το σταυρό στο στήθος και δεν είναι περίεργο να δείς γυναίκες με παντελόνια και μπλούζες τολμηρές. Δεν υπήρχε κανένας ιρακινός μεταξύ των τρομοκρατών που έριξαν τους πύργους της Νέας Υόρκης. Σχεδόν όλοι ήταν από την Σαουδική Αραβία, τον καλύτερο πελάτη των Ηνωμένων Πολιτειών στον κόσμο. Επίσης είναι σαουδάραβας ο Bin Lanten, αυτός ο επαρχιώτης που καταδιώκουν οι δορυφόροι ενώ διαφεύγει με το άλογο του στην έρημο, και λέει παρών κάθε φορά που ο Bush χρειάζεται τις υπηρεσίες του ως επαγγέλματία δράκου.

***

Ξέρατε ότι ο πρόεδρος Dwight D. Eisenhower είπε, το 1953, ότι ο "προληπτικός πόλεμος" ήταν μία ανακάλυψη του Adolf Hitler; Επιβεβαίωσε : "Ειλικρινά, εγώ δεν θα έπαιρνα στα σοβαρά κανέναν που θα ερχότανε να μου προτείνει κάτι παρόμοιο".

***

Οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι η χώρα που παράγει και πουλάει τα περισσότερα όπλα στον κόσμο. Είναι, επίσης, το μόνο έθνος που έριξε ατομικές βόμβες σε πολίτες. Και, πάντα βρίσκεται, λόγω παράδοσης, σε πόλεμο με κάποιον. Ποιός απειλεί την παγκόσμια ειρήνη; Το Ιράκ;

***

Το Ιράκ δεν σέβεται τις αποφάσεις του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (Ο.Η.Ε.); Τις σέβεται ο Bush, που σταματάει να βάζει την πιο θεαματική σφραγίδα στη διεθνή νομιμότητα; Τις σέβεται το Ισραήλ, χώρα ειδικευμένη στο να τις αγνοεί; Το Ιράκ αποκήρυξε 17 αποφάσεις του Ο.Η.Ε. Το Ισραήλ, 64. Θα βομβαρδίσει ο Bush τον πιο πιστό του σύμμαχο;

***

Το Ιράκ καταστράφηκε, το 1991, από τον πόλεμο του πατέρα Bush, και πείνασε από το επόμενο εμπάργκο. Τι όπλα μαζικής καταστροφής θα μπορούσε να κρύψει αυτή η χώρα η εντελώς κατεστραμένη; Το Ισραήλ, που μέχρι το 1967 άρπαζε παλαιστινιακά εδάφη, μετράει οπλοστάσια ατομικών βομβών που εγγυώνται την ατιμωρησία. Και το Πακιστάν, άλλος πιστός σύμμαχος που εκτός του ότι είναι γνωστή φωλιά τρομοκρατών, επιδεικνύει τις δικές του ατομικές βόμβες. Αλλά ο εχθρός είναι το Ιράκ, γιατί "μπορεί να έχει" αυτά τα όπλα. Αν τα είχε, όπως η Βόρεια Κορέα δηλώνει ότι τα έχει, θα αποφάσιζαν να του επιτεθούν; Και τα χημικά και βιολογικά όπλα; Ποιός πούλησε στον Saddam Hussein τα υλικά για να κατασκευάσει τα δηλητηριώδη αέρια που σκοτώνουν με ασφυξία τους Κούρδους, και τα ελικόπτερα που ρίχνουν αυτά τα αέρια; Γιατί ο Bush δεν δείχνει αυτές τις συνταγές; Εκείνα τα χρόνια, ο πόλεμος κατά του Ιράκ, ο πόλεμος κατά των Κούρδων, ήταν ο Saddam λιγότερο δικτάτορας από ότι τώρα; Μέχρι και ο Donald Rumsfeld τον επισκέφτηκε σε φιλική αποστολή. Γιατί οι Κούρδοι είναι συγκινητικοί τώρα, και παλιά όχι; Και γιατί είναι συγκινητικοί μόνο οι Κούρδοι του Ιράκ, και όχι οι πολύ περισσότεροι Κούρδοι που θυσιάστηκαν στην Τουρκία;

***

Ο Ramsfeld, ο τωρινός Υπουργός Aμυνας, ανακοίνωσε ότι η χώρα του θα χρησιμοποιήσει "θανατηφόρα αέρια" εναντίον του Ιράκ. Θα είναι τόσο θανατηφόρα όσο αυτά που χρησιμοποίησε ο Vladimir Putin, τον περασμένο χρόνο, στο θέατρο της Μόσχας, και που σκότωσαν περισσότερους από εκατό ομήρους;

***

Πριν από μερικές μέρες, οι Ηνωμένες Πολιτείες κάλυψαν με μια κουρτίνα την Guernica του Πικάσο, γιατί αυτή η δυσάρεστη τοιχογραφία ενοχλούσε τους ρυθμούς του κλαρίνου του Colin Powell. Σε τι μέγεθος θα είναι η κουρτίνα που θα κρύψει την σφαγή του Ιράκ, σύμφωνα με την λογοκρισία που το Πεντάγωνο έχει επιβάλλει στους ανταποκριτές πολέμου;

***

Που θα πάνε οι ψυχές των ιρακινών θυμάτων; Σύμφωνα με τον ταπεινό Billy Graham, θρησκευτικό σύμβουλο του προέδρου Bush και ουράνιο επιθεωρητή, ο παράδεισος είναι καλύτερα μικρός : δεν είναι περισσότερο από 1500 τετραγωνικά μέτρα. Λίγοι θα είναι οι εκλεκτοί. Αίνιγμα : "Ποιά να είναι η χώρα που έχει αγοράσει σχεδόν όλες τις εισόδους;"

***

Και μια τελευταία ερώτηση που τη δανείζομαι από τον John Le Carre :

-Θα σκοτώσουν πολύ κόσμο, μπαμπά;

-Κανέναν που να γνωρίζεις, χρυσό μου. Μόνο ξένους.

[Xenia]

Οι εξωγήινοι έχουν απορίες



Μια ομάδα εξωγήινων επισκέφθηκε πρόσφατα τον πλανήτη μας... Ο ουρουγουανός συγγραφέας Εντουάρντο Γκαλεάνο κατέγραψε τα ερωτήματα και τις πολλές απορίες τους.


Μια ομάδα εξωγήινων επισκέφθηκε πρόσφατα τον πλανήτη μας. Ήθελαν να μας γνωρίσουν από απλή περιέργεια ή ποιος ξέρει με ποια κρυφή πρόθεση. Οι εξωγήινοι άρχισαν από εκεί από όπου ήσαν υποχρεωμένοι να αρχίσουν. ʼρχισαν την εξερεύνηση μελετώντας τη χώρα που είναι το νούμερο ένα σε όλα, ακόμη και στο δείκτη των διεθνών τηλεφωνικών γραμμών: εξουσία που την υπακούουν, παράδεισος που τον φθονούν, μοντέλο που το μιμείται ολόκληρος ο κόσμος. ʼρχισαν από εκεί, προσπαθώντας να κατανοήσουν αυτόν που διοικεί, για να κατανοήσουν έπειτα αυτούς που διοικούνται.

Έφτασαν σε περίοδο εκλογών. Οι πολίτες μόλις που τελείωναν με την ψηφοφορία και το παρατεταμένο γεγονός είχε κρατήσει τον κόσμο ολόκληρο σε αγωνία, σαν να εκλεγόταν ο πρόεδρος του πλανήτη. Η αντιπροσωπεία των εξωγήινων έγινε δεκτή από τον απερχόμενο πρόεδρο. Η συνομιλία έγινε στο οβάλ γραφείο του Λευκού Οίκου, που τώρα ανοίγουν μόνο για τους επισκέπτες από το αστρικό διάστημα προκειμένου να αποφεύγονται τα σκάνδαλα. Ο άνθρωπος, που τώρα ολοκλήρωνε τη θητεία του, απάντησε χαμογελαστός στα ερωτήματα.

Οι εξωγήινοι ήθελαν να μάθουν αν το πολιτικό σύστημα της χώρας ήταν μονοκομματικό, γιατί είχαν δει μόνο δύο υποψήφιους στην τηλεόραση και οι δύο τους έλεγαν τα ίδια πράγματα. Είχαν όμως και άλλες ανησυχίες. Γιατί χρειαστήκατε πάνω από ένα μήνα για να μετρήσετε τις ψήφους; Θα δεχτείτε τη βοήθειά μας για να ξεπεράσετε αυτήν την τεχνολογική καθυστέρηση; Γιατί δεν ψηφίζει πλέον πάνω από το μισό του ενήλικου πληθυσμού; Γιατί το άλλο μισό αδιαφορεί εντελώς γι' αυτό; Γιατί νικάει όποιος έρχεται δεύτερος; Γιατί χάνει ο υποψήφιος που έχει 328.696 ψήφους περισσότερους; Η δημοκρατία δεν είναι η κυβέρνηση της πλειοψηφίας;

Ένα άλλο αίνιγμα τους απασχολούσε: Γιατί οι άλλες χώρες δέχονται αυτή η χώρα να τους δίνει μαθήματα δημοκρατίας, να τους υπαγορεύει κανόνες και να επιτηρεί τις εκλογές των άλλων; Μήπως επειδή αυτή η χώρα τους τιμωρεί όταν δεν συμπεριφέρονται όπως πρέπει;

Οι απαντήσεις τους προκάλεσαν ακόμη περισσότερες απορίες. Ωστόσο, συνέχισαν να ρωτάνε. Τους γεωγράφους: γιατί ονομάζεται Αμερική μια χώρα που είναι μια από τις τόσες της αμερικανικής ηπείρου; Τους αθλητικούς παράγοντες: γιατί το εθνικό πρωτάθλημα του μπέιζμπολ ονομάζεται παγκόσμιο πρωτάθλημα; Τους στρατιωτικούς ηγέτες: γιατί το υπουργείο του πολέμου ονομάζεται υπουργείο ʼμυνας σε μια χώρα που δεν βομβαρδίστηκε ποτέ από κανένα, ούτε και δέχτηκε εισβολή από κανένα; Τους κοινωνιολόγους: γιατί μια κοινωνία τόσο ελεύθερη έχει τους περισσότερους κρατούμενους στον κόσμο; Τους ψυχολόγους: γιατί μια κοινωνία τόσο υγιής καταναλώνει τα μισά από τα ψυχοφάρμακα που παράγονται από ολόκληρο τον πλανήτη; Τους διαιτολόγους: γιατί ο πιο μεγάλος αριθμός παχύσαρκων βρίσκεται σε αυτή τη χώρα που υπαγορεύει το μενού σε όλους τους άλλους; Αν οι εξωγήινοι ήσαν απλοί γήινοι, αυτό το παράλογο ερωτηματολόγιο θα είχε κακό τέλος. Στην καλύτερη των περιπτώσεων θα τους έκλειναν κατάμουτρα την πόρτα. Η υπομονή έχει και όρια. Ωστόσο, συνέχισαν να απορούν, χωρίς να προκαλέσουν μιαν υποψία απρέπειας, αγένειας ή υπερβολικής ενόχλησης.

Και ρώτησαν τους επιτελείς της εξωτερικής πολιτικής: αν απειλείστε από τρομοκράτες εχθρούς, όπως το Ιράκ, το Ιράν και τη Λιβύη, γιατί τότε ψηφίσατε μαζί με το Ιράκ, το Ιράν και τη Λιβύη ενάντια στη δημιουργία του διεθνούς ποινικού δικαστηρίου, που γεννήθηκε για να τιμωρεί την τρομοκρατία;

Και θα θέλαμε να ξέρουμε: αν έχετε κοντά σας ένα νησί, όπου συναντάει κανείς τον τρόμο της κομμουνιστικής κόλασης, γιατί δεν οργανώνετε εκδρομές αντί να απαγορεύετε τα ταξίδια;

Και ρωτάμε αυτούς που υπέγραψαν τη συμφωνία για το ελεύθερο εμπόριο: αν τα σύνορα με το Μεξικό είναι ανοιχτά, γιατί ένας εργάτης τη μέρα πεθαίνει προσπαθώντας να τα διασχίσει;

Τους ειδικούς του εργατικού δικαίου: γιατί τα McDonald's και τα Wall-Mart απαγορεύουν τα συνδικάτα εδώ και σε κάθε άλλη χώρα στην οποία λειτουργούν;

Τους οικονομολόγους: γιατί, αν η οικονομία διπλασιάστηκε στα τελευταία είκοσι χρόνια, η πλειοψηφία των εργαζομένων κερδίζει λιγότερα και εργάζεται περισσότερο από πριν;

Και ρωτούσαν αυτούς που προστατεύουν τη δημόσια υγεία: γιατί απαγορεύετε στους ανθρώπους να καπνίζουν, όταν τα αυτοκίνητα και τα εργοστάσια καπνίζουν ελεύθερα;

Το στρατηγό που διευθύνει τον πόλεμο ενάντια στα ναρκωτικά: γιατί οι φυλακές είναι γεμάτες τοξικομανείς και άδειες από τραπεζίτες που ξεπλένουν τα ναρκωδολάρια;

Τους ηγέτες του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και της Παγκόσμιας Τράπεζας: αν αυτή η χώρα έχει το υψηλότερο εξωτερικό χρέος του πλανήτη, περισσότερο από όσο έχουν όλοι οι άλλοι μαζί, γιατί δεν την υποχρεώνετε να κόψει τις δημόσιες δαπάνες και να καταργήσει τα επιδόματα βοήθειας; Το κάνετε μήπως επειδή πρέπει να φέρεστε ευγενικά σε αυτούς που σας μοιάζουν;

Τους πολιτειολόγους: γιατί εδώ αυτοί που κυβερνούν μιλούν συνέχεια για ειρήνη, ενώ αυτή η χώρα πουλάει τα μισά από τα όπλα όλων των πολέμων; Και τους ειδικούς του περιβάλλοντος: γιατί εδώ αυτοί που κυβερνούν μιλούν πάντοτε για το μέλλον του κόσμου, ενώ αυτή η χώρα προκαλεί τη μισή από τη μόλυνση που σκοτώνει το μέλλον του κόσμου;

Όσο περισσότερες εξηγήσεις δέχονταν, τόσο λιγότερο καταλάβαιναν. Η αποστολή διήρκεσε λίγο. Οι εξωγήινοι άρχισαν την επίσκεψή τους με την κυρίαρχη δύναμη και με αυτήν θα την τελειώσουν. Η κανονικότητα της εξουσίας δεν ενδιέφερε αυτούς τους τουρίστες.

[Xenia]

Φρενοκομείο


Kαιροί του φόβου. Ο κόσμος ζει υπό καθεστώς τρόμου. Και ο τρόμος μεταμφιέζεται: λεει ότι είναι έργο του Σαντάμ Χουσεΐν, ενός πρωταγωνιστή κουρασμένου πια από τόση δουλειά στο ρόλο εχθρού, ή του Οσάμα Μπιν Λάντεν, επαγγελματία τρομοποιού.

Αλλά ο αληθινός πρωταγωνιστής του πλανητικού τρόμου ονομάζεται Αγορά. Αυτή η κυρία δεν έχει σε τίποτα να κάνει με το φιλικό τόπο της γειτονιάς που πάει κανείς για να αγοράσει φρούτα και λαχανικά. Είναι ένας πανίσχυρος τρομοκράτης χωρίς πρόσωπο, που βρίσκεται παντού, σαν τον Θεό, και πιστεύει πως είναι, όπως ο Θεός, αιώνια. Οι πολυάριθμοι προφήτες της αναγγέλλουν: «Η Αγορά είναι νευρική», και προειδοποιούν: «Μην ερεθίζετε την Αγορά».

Κάθε φορά που η Αγορά δίνει τη διαταγή, το κόκκινο φωτάκι του συναγερμού αναβοσβήνει στο κινδυνόμετρο, αυτή τη μηχανή που μετατρέπει τις υποψίες σε τεκμήρια. Οι προληπτικοί πόλεμοι σκοτώνουν λόγω αμφιβολιών, όχι λόγω αποδείξεων. Τώρα έλαχε του Ιράκ. ʼλλη μια φορά αυτή η τιμωρημένη χώρα καταδικάστηκε. Οι νεκροί πρέπει να το καταλάβουν καλά: Το Ιράκ είναι δεύτερο σε αποθέματα πετρελαίου στον κόσμο. Πετρελαίου: που είναι ακριβώς εκείνο που χρειάζεται η Αγορά για να σιγουρέψει ότι θα έχει καύσιμα για σπατάλη η κοινωνία της κατανάλωσης.

Καθρέφτη, καθρεφτάκι μου, ποιος είναι ο πιο τρομακτικός; Οι ιμπεριαλιστικές δυνάμεις μονοπωλούν, ελέω Θεού, τα όπλα μαζικής καταστροφής.

Στα χρόνια της κατάκτησης της Αμερικής, όταν γεννιόταν εκείνο που τώρα αποκαλούν παγκόσμια Αγορά, η ευλογιά και η γρίπη σκότωσαν πολύ περισσότερους ιθαγενείς απʼ ότι τα σπαθιά και τα τουφέκια. Η επιτυχής ευρωπαϊκή εισβολή όφειλε πολλές ευχαριστίες στα βακτήρια και τους ιούς. Αιώνες μετά, αυτοί οι ουρανόπεμπτοι σύμμαχοι μετατράπηκαν, στα χέρια των μεγάλων δυνάμεων, σε όπλα πολέμου. Μια χούφτα χώρες μονοπωλούν τα βιολογικά οπλοστάσια. Εδώ και δύο δεκαετίες, οι Ηνωμένες Πολιτείες επέτρεψαν στον Σαντάμ Χουσεΐν, τότε που εκείνος ήταν ο χαϊδεμένος της Δύσης, να εξαπολύσει βόμβες με ιούς, σκορπίζοντας επιδημίες, ενάντια στους Κούρδους. Αυτά τα βακτηριολογικά όπλα είχαν φτιαχτεί με μικροβιακά στελέχη αγορασμένα από την επιχείρηση Ρόκβιλ, στο Μέριλαντ.

Για τους στρατιωτικούς εξοπλισμούς, όπως και για όλα τα άλλα, η Αγορά κηρύσσει την ελευθερία, αλλά ο ανταγωνισμός δεν της αρέσει ούτε στο ελάχιστο. Στο όνομα της παγκόσμιας ασφάλειας, η προσφορά συγκεντρώνεται στα χέρια των λίγων. Ο Σαντάμ Χουσεΐν προκαλεί πολύ φόβο. Τρέμει ο κόσμος. Τρομακτική απειλή: Το Ιράκ θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει τα βακτηριολογικά του όπλα και, ακόμα πιο σοβαρό, θα μπορούσε να καταφέρει νʼ αποκτήσει και πυρηνικά όπλα. Η ανθρωπότητα δεν μπορεί να επιτρέψει τέτοιο κίνδυνο, κραυγάζει ο επικίνδυνος πρόεδρος της μοναδικής χώρας που έχει χρησιμοποιήσει πυρηνικά όπλα για να δολοφονήσει άμαχο πληθυσμό. Ή μήπως ήταν το Ιράκ αυτό που εξολόθρευσε γέρους, γυναίκες και παιδιά στη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι;

Νόμισμα ισχυρό, ζωή εύθραυστη: Το Εκουαδόρ και το Σαλβαδόρ υιοθέτησαν το δολάριο σαν εθνικό τους νόμισμα, αλλά ο πληθυσμός τους φεύγει. Ποτέ αυτές οι χώρες δεν είχαν τόση φτώχεια και τόσους μετανάστες. Η πώληση ανθρώπινης σάρκας στο εξωτερικό γεννάει ξεριζωμό, θλίψη και χωρισμούς. Και η Ουρουγουάη και η Αργεντινή αποδιώχνουν τους νέους τους, τα παιδιά τους. Οι μετανάστες, εγγόνια μεταναστών, αφήνουν πίσω τους οικογένειες διαλυμένες και μνήμες που πονάνε. «Γιατρέ, μου κομμάτιασαν την ψυχή»: σε ποιο νοσοκομείο γιατρεύεται αυτό; Στην Αργεντινή, ένα πρόγραμμα της τηλεόρασης προσφέρει σε καθημερινή βάση το πιο λαχταριστό βραβείο: μία θέση εργασίας. Οι ουρές είναι τεράστιες. Το πρόγραμμα διαλέγει τους υποψήφιους, το κοινό ψηφίζει. Παίρνει τη δουλειά όποιος χύσει τα πιο πολλά δάκρυα και αποσπάσει τα πιο πολλά δάκρυα. Η Sony Pictures πουλάει το επιτυχημένο πρόγραμμα σε όλο τον κόσμο.

Τι δουλειά; Όποια να 'ναι. Για πόσο; Για όσο να 'ναι και όπως να 'ναι. Η απόγνωση όσων ψάχνουν δουλειά και το άγχος εκείνων που τρέμουν μην την χάσουν, σε υποχρεώνουν να δεχτείς το απαράδεκτο. Όσο πιο κομματιασμένοι και διαλυμένοι είναι άνθρωποι και χώρες, τόσο πιο εύκολο είναι να μετατρέψεις τα εργατικά δικαιώματα σε βρεγμένο χαρτί.

Είναι έργο της Αλ Κάιντα αυτοί οι καθημερινοί τρόμοι;

Το πιο επικερδές εμπόριο στον κόσμο― το εμπόριο πετρελαίου: χαμηλό κόστος, υψηλά κέρδη, έλεγχος μηδέν. Το πιο επικερδές εμπόριο στον κόσμο γεννάει περιουσίες και «φυσικές» καταστροφές.

Και, επιπλέον, το πετρέλαιο γεννάει πολέμους. Φτωχό Ιράκ!

[Xenia]

Εν ονόματι τίνος;

Οι έξυπνες βόμβες, που μοιάζουν τόσο ηλίθιες, είναι τελικά εκείνες που γνωρίζουν τα περισσότερα. Εκείνες αποκάλυψαν την αλήθεια για την εισβολή. Ενώ ο Ράμσφελντ έλεγε "πρόκειται για ανθρωπιστικούς βομβαρδισμούς", οι βόμβες ξεκοίλιαζαν παιδιά και ισοπέδωναν λαϊκές αγορές. Η χώρα που παράγει περισσότερα όπλα και ψέματα στον κόσμο περιφρονεί τον πόνο των άλλων. "Εμείς δε μετρούμε τους νεκρούς" απάντησε ο στρατηγός, όταν τον ρώτησε κάποιος για παράπλευρες απώλειες, όπως αποκαλούνται οι πολίτες που δεν έχουν καμία ανάμειξη και που όμως γίνονται κομμάτια. Η Βαβυλώνα, η πόρνη της Παλιάς Διαθήκης, αξίζει τέτοια τιμωρία, για τις πολλές αμαρτίες της και για το πολύ της πετρέλαιο. Οι εισβολείς ψάχνουν για τα όπλα μαζικής καταστροφής, που οι ίδιοι πούλησαν στο δικτάτορα του Ιράκ, όταν ο σημερινός εχθρός ήταν αλλοτινός φίλος, και τα οποία αποτελούν την κύρια αφορμή για την εισβολή. Δεν είναι μήπως όπλα μαζικής καταστροφής οι γιγαντιαίες βόμβες που οι ίδιοι ρίχνουν; Τα τοξικά και τα απαγορευμένα όπλα βρίσκονται μπρος στα μάτια των εισβολέων επειδή τα έχουν χρησιμοποιήσει. Το απεμπλουτισμένο ουράνιο δηλητηριάζει τη γη και την ατμόσφαιρα και τα θραύσματα των βομβών διασποράς σκοτώνουν ή σακατεύουν τους ανθρώπους σε μια έκταση που επεκτείνεται πολύ πέρα από το σημείο του στόχου τους.
Το 1983, όταν οι πεζοναύτες κατέλαβαν το νησί της Γρενάδας, η γενική συνέλευση του ΟΗΕ καταδίκασε με μεγάλη πλειοψηφία την εισβολή. Ο πρόεδρος Ρέιγκαν, γεμάτος σεβασμό, σχολίασε: "Το γεγονός δε διατάραξε στο ελάχιστο το πρόγευμά μου". Έξι χρόνια αργότερα ήλθε η σειρά του Παναμά. Οι ελευθερωτές βομβάρδισαν τις φτωχότερες συνοικίες, σκότωσαν χιλιάδες άμαχους, από τους οποίους απόμειναν, σύμφωνα με τις επίσημες καταμετρήσεις, μόνο 560, και επέλεξαν τον νέο πρόεδρο της χώρας στη στρατιωτική βάση του Φορτ Κλέυτον. Το Συμβούλιο Ασφαλείας εναντιώθηκε σχεδόν ομόφωνα. Οι ΗΠΑ πρόβαλαν βέτο και άρχισαν να δουλεύουν για την επόμενη εισβολή.
Ο ΟΗΕ επιδοκίμασε τις επόμενες εισβολές ή σφύριξε αδιάφορα. Και είναι ακριβώς ο ΟΗΕ που ενέκρινε το διεθνές εμπάργκο κατά του Ιράκ, γεγονός που δολοφόνησε πολύ περισσότερο κόσμο απ' ότι ο πατέρας Μπους: περισσότεροι από μισό εκατομμύριο νεκροί, σύμφωνα με επί μέρους υπολογισμούς, από έλλειψη φαρμάκων και τροφής. Τώρα όμως με έκπληξη διαπιστώνουμε ότι ο ΟΗΕ αρνήθηκε να συνοδεύσει τον Μπους υιό στη νέα του σφαγή. Για να αποτρέψουμε την επανάληψη μιας παρόμοιας κακής έκβασης στον επόμενο πόλεμο δεν υπάρχει άλλη λύση από του να καταμετρηθούν οι ψήφοι του Συμβουλίου Ασφαλείας στη Φλώριδα. Πριν ακόμη εμφανισθούν οι πρώτοι πύραυλοι στον ουρανό του Ιράκ είχε κιόλας μαγειρευτεί η κατοχική κυβέρνηση, μια δημοκρατική κυβέρνηση αποτελούμενη εξ ολοκλήρου από στρατιωτικούς των ΗΠΑ, και μοιράζονταν ήδη τα λάφυρα του ηττημένου. Ακόμη και σήμερα συνεχίζονται οι διεκδικήσεις για τη λεία, που κάθε άλλο παρά ευκαταφρόνητη είναι: τα τεράστια αποθέματα σε μαύρο χρυσό και η μεγάλη επιχείρηση ανοικοδόμησης αυτού που κατέστρεψε ο εισβολέας. Οι ευνοημένες εταιρίες γιορτάζουν τις κατακτήσεις τους στους πίνακες του Χρηματιστηρίου της Νέας Υόρκης. Εκεί βρίσκονται οι καλύτερες ειδήσεις για τον πόλεμο. Οι δείκτες χορεύουν με τον ήχο της ανθρώπινης σφαγής.
Το 1935 ο στρατηγός Σμέντλεϋ Μπάτλερ είχε συνοψίσει με τον ακόλουθο τρόπο τα τριάντα του χρόνια υπηρεσίας ως αξιωματικού στους πεζοναύτες: "Υπήρξα ένας πιστολέρο του καπιταλισμού". Είπε ακόμη ότι θα μπορούσε να δώσει συμβουλές στον Αλ Καπόνε, αφού οι πεζοναύτες δρούσαν σε τρεις ηπείρους και ο Αλ Καπόνε όχι σε περισσότερες από τρεις γειτονιές σε μια μόνο πόλη.
Κι εμένα τι μου αναλογεί; ρωτούν μερικά μέλη της συμμαχίας. Ποιας όμως συμμαχίας; Οι συνένοχοι αυτής της απελευθερωτικής αποστολής, που είναι σαράντα, όπως το παραμύθι του Αλί Μπαμπά, συγκροτούν μια χορωδία στην οποία πλεονάζουν οι καταπατητές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και οι δικτάτορες. Από πού εξόρμησε η σταυροφορία; Πού βρίσκονται οι στρατιωτικές βάσεις των ΗΠΑ; Αρκεί να ρίξουμε μια ματιά στον χάρτη: αυτές οι μοναρχίες των πετρελαιοπαραγωγών χωρών, δημιουργήματα των αποικιακών δυνάμεων, μοιάζουν τόσο με δημοκρατίες όσο ο Μπους με τον Γκάντι.
Πρόκειται για μια συμμαχία ανάμεσα σε δυο. Ένας που γιγαντώνεται, η σημερινή αυτοκρατορία, κι ένας άλλος που συρρικνώνεται, η χθεσινή αυτοκρατορία. Οι υπόλοιποι σερβίρουν τον καφέ και περιμένουν το φιλοδώρημα. Αυτή η συμμαχία των δυο για την ελευθερία του πετρελαίου, που το Ιράκ είχε εθνικοποιήσει. δεν προσφέρει τίποτε το καινούργιο.
Το 1953 όταν το Ιράν ανήγγειλε την εθνικοποίηση των πετρελαίων, η Ουάσιγκτον και το Λονδίνο απάντησαν οργανώνοντας από κοινού ένα πραξικόπημα. Ο ελεύθερος κόσμος απειλούμενος επέτρεψε να χυθεί αίμα και ο σάχης Παχλεβί, αστέρι των ροζ σκανδάλων, έγινε ο δεσμοφύλακας του Ιράν επί ένα τέταρτο του αιώνα.
Το 1965, όταν η Ινδονησία ανήγγειλε την εθνικοποίηση του πετρελαίου, η Ουάσινγκτον και το Λονδίνο απάντησαν πάλι οργανώνοντας από κοινού ένα άλλο πραξικόπημα. Ο ελεύθερος κόσμος απειλούμενος ύψωσε τη δικτατορία του στρατηγού Σουχάρτο πάνω σε ένα βουνό πτωμάτων; Μισό εκατομμύριο, με τους μετριοπαθέστερους υπολογισμούς. Από κάθε δέντρο κρεμόταν και ένας απαγχονισμένος. Όλοι τους ήταν κομμουνιστές, δικαιολογήθηκε ο Σουχάρτο. Οι συνεχείς δολοφονίες του έμειναν κουσούρι. Το 1975, λίγες ώρες μετά από μια επίσκεψη του προέδρου Τζέραλντ Φορντ, επιτέθηκε στο Ανατολικό Τιμόρ και έσφαξε το ένα τρίτο του πληθυσμού. Το 1991 δολοφόνησε καμιά χιλιάδα ακόμη ανθρώπων. Δέκα αποφάσεις του ΟΗΕ υποχρέωναν τον Σουχάρτο να απομακρυνθεί από το Ανατολικό Τιμόρ "χωρίς καθυστέρηση".Εκείνος πάντα κώφευε. Κανείς δεν τον βομβάρδισε γι' αυτό, ούτε ο ΟΗΕ επέβαλε διεθνές εμπάργκο. Το 1994 ο Τζον Πίλγκερ επισκέφθηκε το Ανατολικό Τιμόρ. Όπου κι αν έστρεψε το βλέμμα του, σε κάμπους, σε βουνά ή στους δρόμους, παντού έβλεπε σταυρούς. Το νησί ήταν γεμάτο με σταυρούς, ήταν ένα τεράστιο νεκροταφείο. Κανείς δεν πληροφορήθηκε εκείνες τις σφαγές.
Πέρυσι η ʼννα Λουΐζα Βαλντέζ πήγε στην Τζενίν, ένα από τα στρατόπεδα παλαιστινίων προσφύγων που τα βομβάρδισε το Ισραήλ. Είδε μια τεράστια τρύπα στο έδαφος, γεμάτη νεκρούς, που τους σκέπαζαν τα μπάζα. Η τρύπα της Τζενίν είχε τις ίδιες διαστάσεις μ' εκείνη των δίδυμων πύργων της Νέας Υόρκης. Πόσοι όμως την είδαν εκτός από τους επιζήσαντες που ανασκάλευαν τα ερείπια ψάχνοντας για τους δικούς τους;
Οι τραγωδίες συγκινούν τον κόσμο ανάλογα με τη δημοσιότητα που τους δίνεται. Δημοσιογράφοι μεταμφιεσμένοι σε στρατιώτες (μοιάζουν όμως με στρατιώτες μεταμφιεσμένους σε δημοσιογράφους) ενημερώνουν για την εκστρατεία στο Ιράκ για λογαριασμό των μεγάλων δικτύων της παγκοσμιοποιημένης πληροφόρησης. Σφαγή στις αγορές την ώρα που είναι γεμάτες κόσμο; Είναι ιρακινές βόμβες. Νεκροί άμαχοι; Είναι ανθρώπινες ασπίδες που χρησιμοποιεί ο δικτάτορας. Πόλεις πολιορκημένες χωρίς νερό και τρόφιμα; Η δίψα και η πείνα αφορούν την ανθρωπιστική βοήθεια. Οι πόλεις αντιστέκονται; Στην τηλεόραση παραδίνονται καθημερινά. Οι επιτιθέμενοι είναι ήρωες. Οι αμυνόμενοι είναι όργανα της τυραννίας. Τους κατηγορούν επειδή αμύνονται.
Η πλειοψηφία των αμερικανών είναι πεισμένη ότι ο Σαντάμ Χουσεΐν κατέστρεψε τους δίδυμους πύργους της Νέας Υόρκης. Πιστεύει ακόμη ότι ο πρόεδρός της ο, τι κάνει το κάνει για το καλό της ανθρωπότητας ή από θεία έμπνευση. Τα ΜΜΕ πουλούν βεβαιότητες και οι βεβαιότητες δεν χρειάζονται απόδειξη. Ο κόσμος όμως βαρέθηκε να είναι υποχρεωμένος να τρώει καθημερινά το κουτόχορτο που του προσφέρει αυτό το μενού.
Η χώρα που θεωρεί προορισμό της να βομβαρδίζει τις άλλες χώρες, που εδώ και χρόνια επιβάλλει στον πλανήτη μια απεριόριστη ποσότητα από ενδέκατες του Σεπτέμβρη, κήρυξε τον τρίτο εκτεταμένο παγκόσμιο πόλεμο. Ο πρόεδρος, που δεν πήγε στο Βιετνάμ χάρις στον μπαμπά του και οι μόνοι πόλεμοι που γνωρίζει είναι εκείνοι του Χόλιγουντ, στέλνει ανθρώπους να σκοτώσουν και να πεθάνουν.
Όχι εν ονόματί μας, λένε οι συγγενείς των θυμάτων των Πύργων.
Όχι εν ονόματί μας, λέει η ανθρωπότητα.
Όχι εν ονόματί μου, λέει ο Θεός.
Ο George War Bush, όμως, ψεύδεται και όταν κοιμάται.

[than sigma]

(Απόσπασμα από το ιντυ της ομιλίας του στο Πολυτεχνέιο την προηγούμενη εβδομάδα. )


«Ευχαριστώ για την πρόσκληση. Σήμερα θα ανοίξουμε ένα χώρο συνάντησης με μια διαδικασία που δεν είναι συνηθισμένη όταν γίνεται μια διάλεξη. Θα δοκιμάσουμε κάτι διαφορετικό. Αντί να σας αναγκάσω να ακούσετε μια μακροσκελή ανάλυση για ένα θέμα θα προσπαθήσουμε να μετατρέψουμε αυτή την εκδήλωση σε ένα είδος συλλογικής συνέντευξης. Μπορούν να γίνουν ερωτήσεις για διάφορα θέματα που ανταποκρίνονται στις δικές σας ανησυχίες. Και για πράγματα που να μπορώ να απαντήσω φυσικά. Υποθέτω πως αυτή η πρόσκληση δεν θα τρομάξει κανένα. Και αν δεν έχετε τρόπο να κάνετε την πρώτη ερώτηση πάμε στην δεύτερη.

Για τις ομάδες που με κάλεσαν θέλω να τους πω να μην σταματήσουν ποτέ να στέλνουν σήματα καπνού στον κόσμο. Είναι ομάδες που έχουν τόση σχέση με την ανθρώπινη αξιοπρέπεια.

Αφιερώνω αυτή την βραδιά, μια βραδιά εγκάρδιας συνάντησης, στις αξιοπρεπείς γυναίκες και άντρες που πριν από 30 χρόνια ήταν πρωταγωνιστές στον αγώνα κατά της δικτατορίας στην Ελλάδα και που σήμερα πρωταγωνιστούν στην αντίσταση για την κατοχή στο Ιράκ.»

(…)

«Πιστεύω ότι το αποικιοκρατικό φαινόμενο, είναι ένα φαινόμενο ταπείνωσης ενός λαού από έναν άλλο, μιας χώρας από άλλη. Δεν είναι ποτέ μια αλυσίδα με δύο κρίκους, αλλά με πολλούς. Κρίκους διαδοχικών ταπεινώσεων που μπορεί να ξεκινάνε από ψηλά (από μία πρεσβεία για παράδειγμα) αλλά συνήθως καταλήγουν χαμηλά, στην κουζίνα ή στο σπιτάκι του σκύλου.

Παντού υπάρχει αποικιοποίηση. Δεν είναι καν ένα θλιβερό προνόμιο της Λατινικής Αμερικής. Ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα του κόσμου. Όπου ο καθένας μετράει την δύναμή του ταπεινώνοντας τον άλλο. Όπου ο ρατσισμός εξακολουθεί να είναι η πιο εξαπλωμένη ασθένεια από όλες.»

(…)

«Κατ’ αρχήν πρέπει να πούμε για τις υποψίες που προκαλεί η αλληλεγγύη μας. Σε πολλά μέρη γίνεται ύποπτη όταν αναφέρεται σε μακρινές χώρες και πραγματικότητες. Γιατί μπορεί κάποιοι να σκεφτούν ότι προσφέρει δίοδο διαφυγής από τα δικά σου προβλήματα. Ψεύτικη πραγματικότητα με εμάς και τους άλλους. Το μάθημα που μας δίνει κάθε μέρα ο κόσμος είναι ξεκάθαρο. Ή θα ενωθούμε ή αλλιώς την βάψαμε. Κάθε πραγματικότητα που μπορεί να απομονωθεί είναι τελείως ξένη από τον κόσμο όπως αυτός λειτουργεί. Οι αδύναμες χώρες είναι καταδικασμένες να είναι υπάκουες. Πρέπει να κατορθώσουν να σωθούν και να αντιδράσουν. Αυτό επιβάλλει δραστηριότητα και δεν είναι μόνο ηθική απαίτηση αλλά πρακτική ανάγκη.»

(…)

«Ο καφές και η σοκολάτα είναι πολύ ωραίο πράγμα. Το γεγονός ότι είναι υποταγμένα στις απαιτήσεις της ανηλεούς αγοράς, της βάρβαρης αγοράς, δεν αλλάζει καθόλου την γεύση τους. Γιατί δεν μπορούμε να ζούμε συνεχώς σε μια κατάσταση διαρκούς θυσίας. Υπάρχει η πολιτική του καφέ και της ζάχαρης όπως υπάρχει και η πολιτική του ποδοσφαίρου, σε ένα κόσμο που έχει μετατραπεί σε μια δικτατορία της αγοράς για τους παραγωγούς και τους καταναλωτές όλου του κόσμου.

Πρόσφατα διάβαζα ένα άρθρο ενός δημοσιογράφου από τον Καναδά που επισκέφτηκε την Αφρική, ένα από τα πιο σημαντικά χωριά στην παραγωγή κακάο. Ο δημοσιογράφος αυτός άνοιξε ένα χάρτη, ανακάλυψε που παράγεται το κακάο και πήγε να το δει. Εκεί επικρατούσε μια κατάσταση γενικευμένης φτώχειας, με μεγάλους άδειους χώρους που πριν υπήρχαν κακαόδεντρα, και όλα τα δέντρα είχαν κοπεί λόγω της πτώσης της τιμής του καφέ. Έκανε βόλτες τριγύρω και κάποτε έκατσε να ξεκουραστεί. Έβγαλε από το σακίδιο του 2 πλάκες σοκολάτα που είχε αγοράσει από τον Καναδά και άρχισε να τρώει. Τον περικύκλωσαν τότε πολλά παιδιά από το χωρίο και τον κοιτούσαν με ανοιχτό το στόμα. Γιατί κανένα από αυτά δεν είχε ποτέ δοκιμάσει, ποτέ δεν είχε δει σοκολάτα, σε μια περιοχή που παράγονται οι μεγαλύτερες ποσότητες κακάο.»

(…)

«Υπάρχει ένα είδος δικτατορίας σε όλο τον κόσμο, σε οικονομικό – εμπορικό επίπεδο. Μια δικτατορία που μετατρέπει χώρες σε φυλακισμένους. Φυλακισμένες στα χρέη και στις τιμές που ορίζει η αγορά. Είναι μία πρόκληση που πρέπει να ξεπεράσουμε. Μέχρι στιγμής δεν έχουν γίνει συντονισμένες δράσεις από τους οφειλέτες δημιουργίας κοινού μετώπου στους πιστωτές. Ο κόσμος είναι οργανωμένος με τέτοιο τρόπο ώστε οι επιλογές ελευθερίας να στενεύουν ακόμα περισσότερο. Τα κυρίαρχα ΜΜΕ μας πείθουν ότι η αδυναμία είναι το πεπρωμένο μας. Είναι πολύ σημαντικό αυτό που συμβαίνει στην Λατινική Αμερική. Η ανθρώπινη ιστορία έχει την ικανότητα να εκπλήσσει. Δεν είναι όλες οι στιγμές της ιστορίας άσχημες, υπάρχουν και ωραίες. Αυτό συμβαίνει στην Αργεντινή του Κίρχνερ. Δεν είχε αφήσει καμία προσδοκία και ολωσδιόλου παράξενα παίρνει μέτρα που αλλάζουν πραγματικά. Τα μέτρα αυτά μπορούν να γίνουν βαθύτερα μόνο σε μια συντονισμένη πρακτική με την Βραζιλία. Ακόμα δεν έχει γίνει. Θα δούμε αν θα πάψουμε να είμαστε ηλίθιοι. Αυτή η θηλιά, το εξωτερικό χρέος, που μας κρατάει δεμένους σαν σκυλιά (και εκείνη την στιγμή περνάει από μπροστά του ένας σκύλος)) να σαν αυτό τον σκύλο που περνάει πολύ καλύτερα από εμάς γιατί τουλάχιστον είναι ελεύθερος. Να την βγάλουμε αυτή την θηλιά. Μαζί όχι ο καθένας ξεχωριστά. Και να υπερασπιστούμε τις τιμές των προϊόντων μας.

Το σύστημα σήμερα μοιάζει με έναν μάγειρα. Ένας μάγειρας με σκούφια που μαζεύει τα πουλιά, τις κότες και τους εξηγεί: «Αυτή η κουζίνα είναι πολύ δημοκρατική. Γι’ αυτό μαζευτήκαμε όλοι εδώ για να μας πείτε την γνώμη σας. Με τι σάλτσα λοιπόν θέλετε να φαγωθείτε;» Αν κάποιο από τα πουλιά πει ότι δεν θέλει να φαγωθεί με καμία σάλτσα, ε, τότε αυτό το πουλί είναι εκτός θέματος.»

(…)

«Στην πραγματικότητα υπάρχει ένα διαζύγιο ανάμεσα στην μνήμη και την ανάμνηση, του παρελθόντος και του παρόντος, που αποτελεί μέρος ενός παγκόσμιου συστήματος αποδιάρθρωσης. Τα πάντα διαλύονται, μια παγκόσμια κουλτούρα αποσύνδεσης. Αποσυνδέεται η μνήμη από την πραγματικότητα, η μνήμη από την ελευθερία. Είναι πολύ απλό η πραγματικότητα να αλλάζει στα αλήθεια αν δεν έχει μπροστά της τα μαθήματα του παρελθόντος. Είμαστε σαν παιδιά χαμένα στην κακοκαιρία. Δεν ξέρουμε από πού ερχόμαστε και είμαστε υποταγμένοι στον φόβο. Να περπατάς, να θυμάσαι, είναι επικίνδυνο. Αυτό είναι και η βάση ατιμωρησίας της εξουσίας. Γι’ αυτό και δεν υπάρχει καμία αποικιοκρατική επιχείρηση που να μην προσπαθεί να αδειάσει την μνήμη των εξεγερμένων. Δεν είναι τυχαίο ότι στο Ιράκ πυρπολήθηκε η βιβλιοθήκη, ούτε είναι τυχαίο ότι καταστράφηκαν μουσεία χιλιάδων χρόνων. Γιατί ο Μπούς μπορεί να είναι αδαής, μπορεί δεν ξέρω, και να πιστεύει ότι ο πολιτισμός επινοήθηκε στο Τέξας. Όμως το σύστημα το εκφράζει με τόσο βίαιο τρόπο, ξέρει πολύ καλά που επινοήθηκε η γραφή και ότι είναι αναγκαίο να αδειάσει την μνήμη των λαών που θέλει να υποτάξει. Υπάρχει μια ιστορική συνέχεια στο άδειασμα της μνήμης. Και αυτό δεν είναι καθόλου τυχαίο.»