από Xenia » Δευτ Δεκ 09, 2002 8:05 pm
Συγχωρέστε με αλλά θα παραθέσω και το σημερινό άρθρο της Ελευθεροτυπίας για το Μάνο.Νομίζω έχει αξία.
«Εν τω μηνί Αθύρ» ο Μάνος εκοιμήθη
17 Σεπτεμβρίου χθες και μνημονεύσαμε και τιμήσαμε νοερά τον Μάνο Λοΐζο στην επέτειο των είκοσι χρόνων από το θάνατό του.
17 Σεπτεμβρίου: «Σοφίας, Πίστεως, Ελπίδος και Αγάπης, μαρτύρων» μνημονεύει -συμβολικά- το ημερολόγιο.
17 Σεπτεμβρίου και ξαναδιάβασα δυνατά τον ταιριαστό επιτάφιο που έγραψε ο ποιητής της Αλεξάνδρειας για έναν Αλεξανδρινό νέο, που κι αυτός -τι σύμπτωση!...- εκοιμήθη «εν τω μηνί Αθύρ» (από τα μέσα Σεπτεμβρίου ώς τα μέσα Οκτωβρίου. Ηταν ο μήνας που έφερε το όνομα της Αιγυπτίας θεάς των τάφων αλλά και του έρωτα):
(...)
«Εν τω μηνί Αθύρ ο Λεύκιος εκοιμήθη»·
Στη μνεία της ηλικίας «εβίωσεν ετών»
(...) δείχνει που νέος εκοιμήθη.
Μες στα φθαρμένα βλέπω «Αυτόν Αλεξανδρέα»
Μετά έχει τρεις γραμμές πολύ ακρωτηριασμένες
μα κάτι λέξεις βγάζω -σαν «δάκρυα ημών»
«οδύνην», κατόπιν πάλι δάκρυα και ημίν τοις φίλοις «πένθος»
Με φαίνεται που ο Λεύκιος μεγάλως θ' αγαπήθη.
Εν τω μηνί Αθύρ ο Λεύκιος εκοιμήθη.
Ο Μάνος Λοΐζος εκοιμήθη νέος (μόλις στα 45 του χρόνια), «εν τω μηνί Αθύρ» πριν από είκοσι χρόνια, αφήνοντας πένθος σ' όσους τον γνώρισαν και παραμένοντας από τους μεγάλους αγαπημένους του ελληνικού τραγουδιού.
Δεν είναι τυχαίο ότι τα τραγούδια του εξακολουθούν όχι μόνο ν' ακούγονται αλλά -το κυριότερο- να τραγουδιούνται, παρ' όλο που ουδέποτε επιζήτησε (όπως άλλοι) το μνημειακό, το εντυπωσιακό και το μεγαλειώδες. Με κυπριακή καταγωγή αλλά φυσικό τέκνο της Αλεξάνδρειας, υπήρξε φορέας ενός ήθους και μιας καλλιέργειας που σπανίζουν πλέον στις μέρες μας και διέκριναν τα μεγάλα αστικά κέντρα του Μείζονος Ελληνισμού. Στις πόλεις αυτές (Κωνσταντινούπολη, Σμύρνη, Αλεξάνδρεια...), ο ελληνικός κοσμοπολιτισμός κατάφερε να γεφυρώσει αρμονικά Ανατολή και Δύση, συνταιριάζοντας κι αφομοιώνοντας μουσικά στοιχεία ετερόκλητα, αλλά γνήσια και γοητευτικά: από μακρόσυρτους αμανέδες και ρεμπέτικα έως οπερέτες και παθητικά ταγκό.
Αυτή η ευαισθησία του «Ελληνα κοσμο-πολίτη» είναι πανταχού παρούσα στα περίπου 120 τραγούδια που μας κληροδότησε ο Λοΐζος, τα περισσότερα από τα οποία έχουν εγγραφεί πλέον στη συλλογική μνήμη και την κοινή συνείδηση διεκδικώντας τον τιμητικό τίτλο του λαϊκού, που τα ξεχωρίζει από το εφήμερο «δημοφιλές».
Μετά τον Χατζιδάκι και τον Θεοδωράκη, ο Μάνος Λοΐζος είναι ο κορυφαίος συνθέτης της γενιάς του που, σε χρόνια δύσκολα και μεταβατικά, αφουγκράστηκε τον παλμό της εποχής και τον τραγούδησε ουσιαστικά κι ανεπιτήδευτα. Λαϊκός και όχι λαϊκιστής, στρατευμένος αλλά όχι στρατιωτάκι, πολιτικός κι όχι πολιτικάντης, ερωτικός αλλά όχι λιγωμένος, λυρικός κι όχι μελιστάλαχτος, μελαγχολικός αλλά όχι μελοδραματικός, ρυθμικός κι όχι κουρδισμένος, έντονος αλλά όχι ντοπαρισμένος, σαρκαστικός κι όχι γελωτοποιός, απλός χωρίς να γίνεται απλοϊκός.
Γι' αυτό και αξιώθηκε να τραγουδηθεί σε δωμάτια ερμητικά κλειστά αλλά και σε στάδια, στη φοιτητική παρέα αλλά και στη συναυλία στη σκοπιά αλλά και στη διαδήλωση, στην ταβέρνα αλλά και στο νυχτερινό κέντρο, σαν καντάδα ερωτική αλλά και σαν σύνθημα διαμαρτυρίας και διεκδίκησης.
Γι' αυτό και τα τραγούδια του έχουν ξεπεράσει πλέον το «άτομο», έχουν ζήσει και θα ζουν πολλές «ζωές»,. κάθε φορά που αναπαράγονται σε καινούργια χείλη, στις χορδές μιας άλλης κιθάρας για να γονιμοποιήσουν την ανθρώπινη έκφραση κι επικοινωνία.
Γι' αυτό και θυμάμαι τον εβδομηντάχρονο ζουρνατζή στην Ηράκλεια Σερρών να παίζει στο πανηγύρι το «Ζεϊμπέκικο της Ευδοκίας» μαζί με τους παλιούς χαβάδες, με όλη την κοινότητα ν' απογειώνεται (χωρίς καν να γνωρίζει ποιος το έγραψε!...).
Αλλά, παράλληλα, άκουσα με μεγάλο ενδιαφέρον τις «νέες» ερμηνείες που κατέθεσαν πρόσφατα στο κοινό ταμείο ορισμένοι από τους σημαντικότερους σύγχρονους τραγουδοποιούς, τραγουδιστές κι ενορχηστρωτές, στο διπλό cd το οποίο εξέδωσε ο ραδιοφωνικός σταθμός «Μελωδία», με την επιμέλεια του Οδυσσέα Ιωάννου. Επίσης, με χαρά πληροφορήθηκα την επικείμενη έκδοση από τη Μίνως-ΕΜΙ των δισκογραφικών «Απάντων» του συνθέτη.
Ετσι, με αυτές τις δύο πρωτοβουλίες, το έργο του Λοΐζου παραμένει προσιτό σ' όσους το αγάπησαν, αλλά και στις νεότερες γενιές που δικαιούνται και οφείλουν ν' ανακαλύψουν αυτά τα τραγούδια, αναβαπτίζοντάς τα στα δικά τους βιώματα, στις δικές τους ανησυχίες και τα πάθη, που είναι τόσο καινούργια όσο και προαιώνια.
Γιατί, στη σύγχυση και την κακοφωνία της σύγχρονης Βαβέλ, το έργο του Λοΐζου παραμένει σημείο αναφοράς και ήθους που εξακολουθεί να παρηγορεί και να προσφέρει διεξόδους. Κι όπως έγραψε ο ίδιος:
«Στη μέση ενός σκοτεινού δρόμου, έπεσα ξαφνικά σ' ένα κοπάδι πυγολαμπίδες. Μήπως έτσι δεν είναι με τα τραγούδια; Νιώθω πολύ συχνά πικραμένος, εξουθενωμένος και το σκοτάδι σκοτάδι. Αλλά ένα κοπάδι πυγολαμπίδες στη μέση του δρόμου δεν είναι και λίγο πράγμα!...».
ΛΑΜΠΡΟΣ ΛΙΑΒΑΣ
ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 18/09/2002